I. Các yếu tố ảnh hưởng đến sinh sản ở sinh vật
Các yếu tố ảnh hưởng đến sinh sản ở sinh vật bao gồm:
+ Các yếu tố bên ngoài (yếu tố môi trường) như nhiệt độ, ánh sáng....
+ Các yếu tố bên trong như hormone, đặc điểm loài...
1. Các yếu tố bên ngoài (yếu tố môi trường)
Các yếu tố môi trường sẽ ảnh hưởng đến:
+ Động vật: mức sinh sản, tỉ lệ giới tính con sinh ra....
+ Thực vật: sự ra hoa, đậu quả....
Nhiệt độ:
Ánh sáng
- Ở thực vật:
+ Có loài cây ra hoa trong điều kiện ánh sáng mạnh, ngày dài (thanh long, nhãn...)
+ Có loài cây lại ra hoa trong điều kiện sánh sáng yếu, ngày ngắn (hoa cúc, hoa đào...)
- Ở động vật: ở gà nếu tăng thời gian chiếu sáng có thể đẻ hai quả trứng một ngày.
Nước
- Ở thực vật, có những loài cây ra nhiều hoa trong điều kiện khô cằn (hoa giấy), có nhứng loài thiếu nước cây sẽ ra ít nụ hoặc không ra hoa (cà chua,...)
- Ở động vật, nước và độ ẩm sẽ ảnh hưởng đến tỉ lệ đẻ trứng của một số loài.
Chất dinh dưỡng
- Ở thực vật, chất dinh dưỡng ảnh hưởng đến sự ra hoa, tỉ lệ hoa thụ phấn...
Ví dụ: thiếu lân cây ra hoa muộn (xoài, táo, cúc..); thiếu đạm hoa nhỏ, xấu (cúc, hồng...); thừa đạm chậm ra hoa, hạt lép (lúa...)...
- Ở động vật, ảnh hưởng đến quá trình mang thai.
Ví dụ: thiếu vitamin A, E...gà giảm năng suất đẻ và ấp trứng, vỏ trứng mỏng...
1. Yếu tố bên trong
Đặc điểm của loài sinh vật quy định độ tuổi sinh sản, số lần sinh sản...
Hormone là yếu tố tham gia điều hòa sinh sản:
+ Ở thực vật, điều hòa sự ra hoa, kích thích và ức chế ra hoa, đậu quả,...
+ Ở động vật, tác động lên quá trình hình thành tinh trùng, trứng và đặc điểm giới tính của động vật.
II. Điều khiển và điều hòa sinh sản ở sinh vật
Người ta có thể điều chỉnh từng yếu tố môi trường (nhiệt độ, ánh sáng...) nhằm điều khiển sự sinh sản ở sinh vật .
1. Điều hòa sinh sản ở sinh vật
Cơ chế điều hòa sinh sản ở sinh vật chủ yếu là điều hòa quá trình sinh giao tử.
- Ở thực vật, sự ra hoa chịu ảnh hưởng của một số hormone (florigen...)
- Ở động vật, một số các hormone do tuyến yên tiết ra có khả năng điều hòa quá trình sinh tinh và sinh trứng.
2. Điều khiển sinh sản ở sinh vật
- Con người sử dụng hormone và các kĩ thuật nhân giống để điều khiển quá trình sinh sản:
+ Ở thực vật: kích thích sự ra hoa sớm, tăng sự đậu quả, nhân nhanh giống cây...
+ Ở động vật: điều khiển số lượng con, số trứng, giới tính.
III. Vận dụng những hiểu biết về sinh sản hữu tính trong thực tiễn đời
1. Trong trồng trọt
- Sử dụng các hormone hoặc điều chỉnh các yếu tố môi trường (chế độ chiếu sáng, dinh dưỡng...) để kích thích cây ra hoa, tạo quả trái vụ...
- Trực tiếp thụ phấn cho cây trồng hoặc bảo vệ côn trùng thụ phấn tự nhiên => nâng cao hiệu quả thụ phấn, tăng năng suất.
2. Trong chăn nuôi
- Sử dụng các hormone nhân tạo kích thích trứng chín sớm
- Thụ tinh nhân tạo
- Nuôi cấy phôi
- Điều chỉnh các yếu tố môi trường.
=> Tăng hiệu quả thụ tinh
- Điều chỉnh số lượng đực cái
=> Đáp ứng đúng mục đích (để nhân giống nhanh thì cần nhiều con cái, để cung cấp thịt thì cần nhiều con đực)
