Lập dàn ý : diễn biến tâm lí của nhân vật Mị trong đêm tình mùa xuân. Từ đó làm nổi bật các BPNT mà Tô Hoài đã sử dụng

A. Mở bài

- Tô Hoài là cây bút tiêu biểu của văn xuôi hiện đại Việt Nam Tên tuổi của ông đã được khẳng định trên văn đàn từ trước Cách mạng tháng Tám .

- Giới thiệu tác phẩm: Năm 1952, Tô Hoài đi cùng bộ đội lên giải phóng Tây Bắc và cho ra đời tập Truyện Tây Bắc. Trong đó đặc sắc nhất là truyện ngắn Vợ chồng A Phủ .

- Nêu vấn đề: Nhân vật trung tâm của tác phẩm là Mị. Lúc Mị mới về làm dâu cho nhà thống lí Pá Tra, “Có đến hàng mấy tháng, đêm nào Mị cũng khóc". Mị còn định ản lá ngón tự tử. Nhưng vì thương cha, Mị không đành lòng chết, Mị chết, bố Mị càng khối hơn. Thế rồi, “ Lần lần mấy năm qua, mấy năm sau, bố Mị chết. Nhưng Mị cũng không còn tưởng đến Mị có thể ăn lá ngón tự tử nữa ”. Và khi đêm tình mùa xuân đến thì tâm trạng của Mị đã thay đổi.

B. Thân bài

I. Giới thiệu khái quát về nhân vật

- Mị là cô gái Mèo tài hoa, yêu đời, có ý thức làm chủ đời mình. Vì món nợ của cha mẹ. Mị phải làm dâu trừ nợ cho nhà thống lí Pá Tra.

- Những năm tháng làm dâu trừ nợ, bị bóc lột sức lao động triệt để, bị đày đọa tàn bạo bởi cường quyền và thần quyền, Mị đã trở nên nhẫn nhục, cam chịu và vô cảm.

II. Phân tích

1. Phân tích diễn biến tâm lý của nhân vật Mị trong đêm mùa xuân 

- Diễn biến tâm lí của Mị trong đêm mùa xuân:

+ Mị trước đêm mùa xuân: Mị buồn tủi, uất ức định ăn lá ngón chết nhưng vì thương cha nên phải sống khổ cực. Mị rất đau khổ muốn chết mà không chết được. Mị sống cô đơn, tủi nhục và cam chịu, thậm chí vô cảm "ở lâu trong cái khổ, Mị quen khố rồi ... Bây giờ Mị tưởng mình cũng là con trâu con ngựa. Càng ngày Mị càng không nói, lùi lũi như con rùa nuôi nơi xó cửa". Mị bị đày đọa đến mức tê liệt về tinh thần; sống không niềm vui, hy vọng, không tương lai.

- Diễn biến tâm lí của Mị khi muốn đi chơi rồi bị A Sử trói đứng vào cột:

+ Tâm trạng Mị khi mùa xuân đến: Khung cảnh thiên nhiên rực rỡ “Hồng Ngài năm ấy gió rét dữ dội, cỏ gianh vàng ửng... Những chiếc váy xòe ra... như những con bướm sặc sỡ ”. Bản làng rộn ràng tiếng hát, tiếng sáo gọi bạn tình đã khơi dậy ở Mị lòng ham sống, khát vọng được yêu thương, hạnh phúc. Tâm trạng Mị khi nghe tiếng sáo “thiết tha, bồi hồi ... ngồi nhâm thầm lời bát hát ... ” thể hiện lòng yêu đời, yêu cuộc sống trở lại. Tâm trạng ấy đầy mâu thuẫn: Mị “lén lấy hũ rượu uống ực từng bát một” để quên đi nỗi cay đắng trong lòng vì thấy cuộc sống bất hạnh. Mị đau khổ, muốn chết “Giá có nắm lá ngón trong tay lúc này Mị sẽ ăn cho đến chết”. Nhưng sau đó, “Mị thấy phơi phới trở lại, trong lòng đột nhiên vui sướng... Mị muốn đi chơi”. Mị bộc lộ tinh thần phản kháng và khát vọng hạnh phúc, tự do mãnh liệt trong cuộc đời tăm tối.

+ Tâm trạng Mị khi bị A Sử trói đứng vào cột: Mị quên đi tình cảnh thế thảm như không biết mình bị trói, chỉ sống với không khí của tiếng sáo trong đêm tình mùa xuân. Tâm trạng:“thổn thức nghĩ mình không bằng con ngựa ”. Mị ý thức về thân phận. Mị nhớ nghĩ đến có người bị trói cho đến chết “ Mị sợ quá ”, Mị muốn sống. Bằng nghệ thuật xây dựng nhân vật và miêu tả tâm lí đặc sắc, Tô Hoài đã khẳng định : cường quyền có thể trói buộc được thể xác nhưng không thể dập tắt được sức sống tiềm tàng và khát vọng hạnh phúc của con người.

- Diễn biến tâm lí của Mị trong đêm đông, cái đêm mà người đàn bà có tâm hồn tưởng như hoàn toàn tê dại ấy bất ngờ cứu thoát A Phủ và theo A Phủ trốn khỏi Hồng Ngài. Mị có tinh thần phản kháng mạnh mẽ khi cởi trói cho A Phủ:

+ Sau đêm tình xuân ấy, Mị sống trong câm lặng. Trong những đêm đông, Mị thường xuống bếp sưởi lửa, hơ tay dù có bị A Sử đánh. Mị âm thầm gìn giữ ngọn lửa – sức sống mãnh liệt.

+ Lúc đầu, nhìn cảnh A Phủ bị trói, Mị dửng dưng, vô cảm “thản nhiên thổi lửa hơ tay”. Đêm sau, Mị “thấy dòng nước mắt bò xuống hai hõm má đã xám đen lại của A Phủ ”.

- Tô Hoài miêu tả chi tiết, tinh tế diễn biến phức tạp trong tâm hồn Mị. Cuộc đời đau khổ tủi nhục của Mị tiêu biểu cho những người phụ nữ miền Tây Bắc trước Cách mạng Tháng Tám. Mị cũng là điển hình cho sức phản kháng mạnh mẽ của con người , từ trong hoàn cảnh tăm tối hướng tới ánh sáng, tự do và hạnh phúc. 

2. Nhận xét

- Trong tâm hồn người phụ nữ vùng cao Tây Bắc này luôn có hai trạng thái đối cam cùng tồn tại: phản kháng và cam chịu, ích kỉ và vị tha, lạnh lùng mà yêu thương. Các cặp mâu thuẫn ấy đan lẫn vào nhau. Các mặt đối cực ấy tranh chấp nhau, khiến cho tâm lí con người thường xuyên vận động, chuyển hóa sang mặt bên kia của nó. Đúng là Mị từ dửng dưng đến xót thương, từ lãng quên đến nhớ thiết tha, từ không sợ thoắt sang hoảng hốt... Diễn biến tâm lí vừa đúng với bản chất, gần với sự thật hơn vừa luôn thú vị, bất ngờ.

C. Kết bài

-Cảm nhận được sự thay đổi trong tâm lí tâm trạng của nhân vật Mị.

- Khằng định được tài năng miêu tả tâm lí nhân vật đặc sắc của nhà văn Tô Hoài.

Dàn ý tham khảo

I. Mở bài

- Vợ chồng A Phủ là một trong những truyện ngắn tiêu biểu cho phong cách sáng tác của Tô Hoài. Qua việc khắc họa cuộc đời những con người Tây Bắc, tác giả đã phản ánh chân thực hiện thực miền núi trước cách mạng.

- Mị là hình tượng nhân vật đại diện cho sức sống và vẻ đẹp con người nơi đây, đoạn miêu tả tâm lí của Mị trong đêm tình mùa xuân là đoạn cho thấy rõ nét nhất nét đẹp tâm hồn Mị.

II. Thân bài

1. Vài nét về cuộc đời nhân vật Mị (trước đêm tình mùa xuân)

- Mị vốn là một người con gái đẹp, có tài thổi sáo, thổi kèn lá, “có nhiều người mê, ngày đêm đã thổi sáo theo Mị”.

- Mị từng yêu và từng được yêu, cũng hồi hộp, khao khát trước những âm thanh hò hẹn của tình yêu.

- Hiếu thảo, chăm chỉ, ý thức được giá trị cuộc sống tự do nên sẵn sàng làm nương ngô trả nợ thay cho bố.

- Mọi khao khát đều bị dập tắt khi Mị bị bắt làm dâu gạt nợ nhà thống lí Pá Tra: bị đem ra cúng trình ma nhà thống lí (ách thống trị của thần quyền và cường quyền) ép Mị cam phận làm nô lệ.

- Những ngày đầu khi làm dâu “hàng mấy tháng đêm nào Mị cũng khóc”, Mị tủi nhục đắng cay, uất ức cho số phận.

- Mị muốn chết nhưng thương cha, Mị đành chấp nhận kiếp làm thân trâu ngựa.

- Mấy năm sau, cha Mị mất, Mị đã không còn muốn chết nữa vì đã chai sạn tâm hồn: “ở lâu trong cái khổ Mị quen rồi”, “lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa”, cuộc đời bị giam cầm trong căn phòng tối đen.

- Thống lí Pá Tra đã áp dụng cường quyền, thần quyền áp chế khiến Mị cam chịu kiếp sống nô lệ: Mị tưởng mình là con trâu, con ngựa.

2. Diễn biến tâm trạng Mị trong đêm tình mùa xuân

- Khung cảnh thiên nhiên nồng nàn: cỏ gianh vàng ửng, chiếc váy hoa phơi trên mỏm đá như những con bướm sặc sỡ, không khí dần ấm áp, ...âm thanh bên ngoài: tiếng sáo cất lên, tiếng trẻ chơi quay cười vang, ...

- Mị nhìn khung cảnh, nghe âm thanh mà bắt đầu cảm thấy thiết tha bồi hồi, Mị bắt đầu lẩm bẩm theo lời hát gọi bạn tình, ...

- Ngày tết, Mị lén uống rượu, “uống ực từng bát”, Mị say và sống về quá khứ, say sưa trong tiếng sáo gọi bạn tình.

- Mị sực nhớ đến tình cảnh của mình hiện tại, nhớ đến A Sử, Mị muốn chết “nếu có nắm lá ngón trong tay lúc này Mị sẽ ăn cho chết ngay chứ không buồn nhớ lại”.

- Mị nhận thức sự tồn tại của bản thân “thấy phơi phới trở lại”, “Mị còn trẻ lắm. Mị vẫn còn trẻ. Mị muốn đi chơi”, với khát khao tự do.

    + Tinh thần phản kháng mạnh mẽ: lấy miếng mỡ để thắp sáng lên căn phòng tối, Mị vấn lại tóc, lấy cái váy hoa, nổi loạn muốn “đi chơi tết” chấm dứt sự tù đày.

    + Hiện thực không trói được trái tim Mị, khi A Sử trói, lòng Mị vẫn lửng lơ theo tiếng sáo, tiếng hát của tình yêu đến những đám chơi.

- Lúc vùng bước đi nhưng tay chân đau không cựa được, Mị thổn thức nghĩ mình không bằng con ngựa, cô chợt tỉnh trở về với hiện thực.

- Cả đêm hôm ấy, Mị lúc mê lúc tỉnh, lúc đau đớn, lúc nồng nàn tha thiết.

=> Tâm hồn chai sạn của Mị đã sống lại, Mị luôn tiềm tàng sức sống mãnh liệt, sức sống ấy luôn âm ỉ trong lòng người con gái Tây Bắc và chỉ chờ có cơ hội để bùng lên mạnh mẽ. Dù sự nổi loạn của Mị không thể giải thoát số phận cô nhưng đây là nền tảng nhóm lên thêm ngọn lửa sức sống trong cô, để sức sống không lụi tắt hẳn, chuẩn bị cho một sự phản kháng trong tương lai: cắt dây trói cho A Phủ.

III. Kết bài

- Đoạn văn miêu tả diễn biến tâm lí Mị trong đêm tình mùa xuân cho thấy rõ nét phẩm chất, tính cách trong Mị - người con gái Tây Bắc tiềm tàng sức sống.

- Đặc sắc nghệ thuật: khả năng phân tích tâm lí nhân vật, sự am hiểu về phong tục và con người Tây Bắc, ngôn ngữ, lối trần thuật rất tự nhiên, ...

- Vợ chồng A Phủ chứa đựng giá trị nhân đạo sâu sắc.