Thực hành tiếng Việt: Biện pháp tu từ so sánh và biện pháp tu từ nhân hóa

Nghĩa của từ ngữ là nội dung (sự vật, hoạt động, tính chất, quan hệ,…) mà từ biểu thị

So sánh là đối chiếu sự vật, sự việc, hiện tượng này với sự vật, sự việc, hiện tượng khác có nét tương đồng để tăng sức gợi hình, gợi cảm…

Nhân hóa là gọi hoặc tả con vật, cây cối, đồ vật,… bằng những từ ngữ vốn được dùng để gọi hoặc tả con người làm cho thế giới loài vật, đồ vật, cây cối,… trở nên gần gũi với con người, đồng thời biểu thị được những suy nghĩ, tình cảm của con người.

Những nội dung liên quan đến các loại từ mà ta giải thích như: nội dung về sự vật là danh từ, nội dung về hoạt động là động từ, nội dung về tính chất là tính từ…

Thông thường mô hình cấu tạo đầy đủ của một phép so sánh gồm có:

- Vế A (nêu tên sự vật, sự việc được so sánh)

- Vế B (nêu tên sự vật, sự việc dùng để so sánh với sự vật, sự việc được so sánh ở vế A)

Có 3 kiểu để nhân hóa:

- Kiểu 1: Dùng từ ngữ vốn gọi người để gọi vật

- Kiểu 2:  Dùng từ ngữ vốn để chỉ hoạt động, tính chất của người để chỉ hoạt động, tính chất của vật

- Kiểu 3: Trò chuyện, xưng hô với vật như với người

Nghĩa của từ rất đa dạng, có 2 cách để giải nghĩa từ ngữ

Cách 1: đưa ra khái niệm, định nghĩa từ biểu thị

Cách 2: đưa ra các từ đồng nghĩa, trái nghĩa với những từ cần giải thích

Biện pháp tu từ so sánh có hai kiểu: so sánh ngang bằng và so sánh không ngang bằng

Khi sử dụng biện pháp nhân hóa, chú ý:

- Không được sử dụng biện pháp nhân hóa một cách tùy tiện

- Phân biệt được biện pháp nhân hóa với các biện pháp tu từ khác để sử dụng thật hợp lý

- Sử dụng biện pháp tu từ nhân hóa một cách linh hoạt

So sánh ngang bằng là kiểu so sánh các sự vật, sự việc, hiện tượng có sự tương đồng với nhau

- Chiến tranh là một hiện tượng chính trị – xã hội bằng bạo lực giữa một nước hoặc giữa các nước với nhau

- Chăm chỉ là cố gắng thực hiện việc nào đó đều đặn nhằm có kết quả tốt đẹp

- Trượng là đơn vị đo bằng thước Trung Quốc

- Tre đằng ngà là loại tre có lớp cật ngoài trơn, bên ngoài bóng, màu vàng

So sánh không ngang bằng là kiểu so sánh đối chiếu sự vật, hiện tượng trong mối quan hệ hơn kém để làm nổi bật cái còn lại.

Trong đoạn thơ, các sự vật được nhắc đến bao gồm: Trời, cây mía, kiến. Trong đó:

– Trời: được gọi là ông, được miêu tả là mặc áo giáp và ra trận.

– Cây mía: được miêu tả đang múa.

– Kiến được miêu tả là hành quân.

Câu trên dùng từ ngữ vốn gọi người để gọi vật

Dùng từ ngữ để chỉ hoạt động, tính chất của người để chỉ hoạt động, tính chất của vật