Phân tích sự đổi mới trong tác phẩm Phiên Chợ Giát của Nguyễn Minh Châu

“Lão Khúng thức giấc. Lão chợt thức giấc vì một giấc mê khủng khiếp. Trong cơn mê ngủ, lão Khúng trông thấy một lão già thân hình cao vóng lại lủng củng đầy những xương cùng xẩu, mái tóc cắt ngắn cứng như rễ tre, mớ đổ phải, mớ đổ về phía trước trán, sợi đen sợi trắng loang lổ, mặt mũi gồ ghề, hai con mắt nhìn gườm gườm, với những mảng tiết bò còn ướt hoặc đã khô dính bết trên các bắp thịt nổi cuộn ở bả vai và bắp tay; cái lão già ghê tởm ấy giang cả hai cánh tay nâng một chiếc búa to nặng như búa của thằng phụ lò rèn ở đầu làng Khơi bổ xuống giữa đầu một con bò, cú đánh của chiếc búa tạ làm lún một mảng trán sát hai con mắt của con vật, khiến cho một con mắt dính đầy máu trồi ra ngoài” (Nguyễn Minh Châu Toàn tập, 2001, T.III, tr.851-919).

Chúng ta có đoạn trích mở đầu cho truyện ngắn của Nguyễn Minh Châu Phiên chợ Giát với nhân vật chính là lão Khúng. Đoạn văn mào đầu là một cách bắt giọng sẽ quyết định chủ âm cho các bè bản nhạc. Tác phẩm này được coi là cuối cùng trong sự nghiệp cầm bút của Nguyễn Minh Châu. Do vậy lựa chọn của chúng tôi vừa ngẫu nhiên vừa có chủ ý.

Câu chuyện này thoạt nhìn khá đơn giản, đến mức có thể coi là một tác phẩm không có cốt truyện, và rằng đó là biểu hiện của sự phân rã cốt truyện – một trong những đặc tính của nghệ thuật tự sự đương đại. Một ông già nông dân tên Khúng đem con bò xuống chợ huyện bán, nhưng lại thả nó và cuối cùng thấy con bò trở lại với mình. Đây là hạt nhân – thời gian hiện tại ở tiền cảnh – của toàn bộ truyện kể mà những phần bổ sung khác sẽ mở rộng thêm vốn ở hậu cảnh, thuộc tuyến thời gian quá khứ. Chuyến dong bò bắt đầu vào lúc nửa đêm về sáng, kéo dài đến tận bảy giờ sáng mới xuống đến chợ. Trong quá trình dong bò, hàng loạt những câu chuyện quá khứ trở lại trong trí nhớ của lão Khúng, hỗn độn, không theo trật tự nhưng liên quan đến cuộc đời lão và con bò: chuyện lão quyết định rời làng đi kiếm ăn, chuyện tài xem tướng bò và chăn bò, chuyện lão khéo thu xếp mọi chuyện đồng áng, chuyện vợ con, chuyện đứa con hy sinh… Bên cạnh đó có những chi tiết gắn với khung cảnh xã hội đương thời: những lần làm thủy lợi long trời lở đất, sự biến đổi của vùng đất hoang nơi lão quyết định định cư, chiến tranh, việc đưa dân lên vùng kinh tế mới ở Tây Nguyên… Lựa chọn cách kể như vậy, người kể chuyện có thể làm cho tuyến thời gian chính của câu chuyện – gắn với nhân vật chính – trùng với thời gian hiện tại của truyện kể – gắn với người kể chuyện giao tiếp với người nghe chuyện. Tuyến thời gian này nằm ở hiện tại. Nó xuyên suốt toàn bộ truyện kể, để rồi từ đó đẻ nhánh ra các điểm nhấn quá khứ, ở đó người kể chuyện thay lão Khúng hoặc mượn vị trí của nhân vật để kể lại những chuyện đã qua. Chúng trở thành phần hậu cảnh, lúc bị che khuất, lúc hiện ra thấp thoáng, lúc hiện rõ đằng sau của tiền cảnh đang bị mờ đi. Chính nhờ sự phong phú của hậu cảnh như thế mà câu chuyện mang một bề dày, một quy mô đáng kể của tiểu thuyết dưới hình thức truyện ngắn. Cả cuộc đời của lão Khúng với những sự kiện của cả xã hội được tái hiện ở hậu cảnh nhờ sự đan xen của các tuyến thời gian này. Việc tóm tắt như trên theo tuyến thời gian tiền cảnh, hiện tại truyện kể, đã tạm thời tách ra hai tuyến thời gian hậu cảnh và tiền cảnh.

Truyện kể mở đầu bằng một câu đơn, ngắn, kể lại hành động của nhân vật vào thời điểm cụ thể (thức giấc) từ thời điểm hiện tại trùng với thời gian kể và từ điểm nhìn bên ngoài, cho biết tên nhân vật (Khúng), tuổi tác (lão), khoảng cách giữa người kể chuyện với nhân vật được kể (lão). Sự tồn tại của hình ảnh này đã đặt điểm nhấn vào một chi tiết cụ thể: giấc mơ của nhân vật chính. Đó là những chỉ dấu đầu tiên cho tính chất hư cấu. Điểm nhìn này hẹp – cả về không gian và thời gian – với kiểu câu ngắn sẽ chi phối toàn bộ nhịp điệu và giọng của tác phẩm.

đúng ko bn

A. Mở bài

- Giới thiệu tác giả, tác phẩm

- Khái quát vấn đề

- Dẫn dắt vấn đề

B. Thân bài

1. Nội dung

- Đề tài

- Câu chuyện có kết cấu khá đơn giản

- Nhân vật

2. Nghệ thuật

- Phương thức trần thuật rất độc đáo

- Nghệ thuật kể chuyện trong Phiên chợ Giát thể hiện rất rõ trong kĩ thuật xử lí điểm nhìn.

- Ngôn ngữ biểu tượng

C. Kết bài

- Đánh giá chung