Thường biến có thể xảy ra khi:

Sự biến đổi kiểu gen .

Sự biến đổi của vật chất di truyền .

Sự biến đổi kiểu hình của cùng kiểu gen

Sự biến đổi kiểu hình.

Biến đổi kiểu hình của các kiểu gen khác nhau. 

Biến đổi kiểu hình, không liên quan đến biến đổi kiểu gen.

Biến đổi kiểu hình thông qua quá trình giao phối. 

Biến đổi kiểu hình của kiểu gen, di truyền được và có lợi cho sinh vật.

Thường biến

Đột biến gen

Biến dị tổ hợp

Đột biến NST

Sự biến đổi trong kiểu gen của cơ thể .

Cơ thể phản ứng quá mức với môi trường 

Do ảnh hưởng trực tiếp của điều kiện môi trường 

Tương tác qua lại giữa kiểu gen với môi trường .

Tắc kè hoa thay đổi màu sắc theo nền môi trường. 

Bố mẹ bình thường sinh ra con bạch tạng.

Lợn có vành tai xẻ thùy, chân dị dạng.  

Trên cây hoa giấy đỏ xuất hiện cành hoa trắng.

Có thể di truyền qua các thế hệ 

Là biến đổi kiểu di truyền dẫn đến biến đổi kiểu hình của sinh vật

Biến đổi có tính đồng loạt, theo một hướng nhất định 

Biến đổi kiểu gen không liên quan đến kiểu hình

Biến đổi cá thể

Giúp sinh vật thích nghi với môi trường .

Di truyền cho đời sau

Bị ảnh hưởng không đáng kể của môi trường.