Chương 1: Dao động

• Bài 1: Mô tả dao động

  • Giải sgk Vật Lí 11 - Chân trời sáng tạo

  • Giải SGK Vật lí 11 Bài 1 (Chân trời sáng tạo): Mô tả dao động

  • Giáo án Vật Lí 11 - Chân trời sáng tạo

  • Sự dao động của các vật diễn ra phổ biến trong cuộc sống hằng ngày như: dao động của quả lắc đồng hồ

  • Giáo án Vật Lí 11 Bài 1 (Chân trời sáng tạo 2023): Mô tả dao động

  • Từ một số dụng cụ đơn giản như: lò xo nhẹ, dây nhẹ không dãn, vật nặng và giá đỡ. a) Em hãy thực hiện hai thí nghiệm sau

  • Nêu một số ví dụ về dao động tuần hoàn

  • Hãy nêu một ứng dụng của dao động tuần hoàn trong cuộc sống

  • Nêu một số ví dụ về các vật dao động tự do trong thực tế

  • Nhận xét về hình dạng đồ thị toạ độ – thời gian của vật dao động trong Hình 1.4

  • Quan sát Hình 1.5 và chỉ ra những điểm: a) Có toạ độ dương, âm hoặc bằng không

  • Một con ong mật đang bay tại chỗ trong không trung (Hình 1.6), đập cánh với tần số khoảng 300 Hz

  • Quan sát Hình 1.7, so sánh biên độ và li độ của hai dao động 1 và 2 tại mỗi thời điểm

  • Dựa vào dữ kiện trong câu Thảo luận 6, xác định tần số góc khi ong đập cánh. Xem biên độ dao động

  • Quan sát đồ thị li độ – thời gian của hai vật dao động điều hoà được thể hiện trong Hình 1.8. Hãy xác định

  • Xác định độ lệch pha giữa hai dao động trong Hình 1.9

  • Xét vật thứ nhất bắt đầu dao động điều hoà từ vị trí cân bằng, vật thứ hai dao động điều hoà với biên độ lớn gấp hai lần

  • Tìm hiểu và trình bày một số ứng dụng thực tiễn của hiện tượng dao động

  • Xác định biên độ, chu kì, tần số, tần số góc của mỗi dao động và độ lệch pha giữa hai dao động có đồ thị li độ

  • Vẽ phác đồ thị li độ – thời gian của hai dao động điều hoà trong các trường hợp: a) Cùng biên độ, chu kì của dao động

• Bài 2: Phương trình dao động điều hòa

  • Giải SGK Vật lí 11 Bài 2 (Chân trời sáng tạo): Phương trình dao động điều hoà

  • Giáo án Vật Lí 11 Bài 2 (Chân trời sáng tạo 2023): Phương trình dao động điều hoà

  • Việc nghiên cứu các quá trình dao động điều hoà để ứng dụng vào thực tiễn như xây dựng mô hình dự báo động đất

  • Quan sát dao động của con lắc lò xo và kết hợp với Hình 1.4, hãy chỉ rõ sự khác nhau giữa hình dạng quỹ đạo

  • Một vật dao động có đồ thị li độ – thời gian được mô tả trong Hình 2.2. Hãy xác định: a) Biên độ dao động, chu kì, tần số, tần số góc của dao động

  • Quan sát Hình 2.3a và 2.3b, hãy xác định: a) Hình dạng đồ thị vận tốc - thời gian của vật

  • Một vật dao động điều hoà với biên độ 10 cm và chu kì 2 s. Chọn gốc thời gian là khi vật qua vị trí cân bằng theo chiều dương

  • Quan sát Hình 2.3a và 2.3c, hãy xác định: a) Hình dạng đồ thị gia tốc – thời gian của vật

  • Hãy vẽ phác đồ thị lực tác dụng – thời gian của vật dao động điều hoà có đồ thị li độ – thời gian như Hình 2.2

  • Dựa vào các đồ thị trong Hình 2.3: a) Viết phương trình li độ, vận tốc và gia tốc của vật dao động điều hoà

  • Nhận xét về độ lệch pha giữa gia tốc và vận tốc của vật dao động

  • Một máy cơ khí khi hoạt động sẽ tạo ra những dao động được xem gần đúng là dao động điều hoà với phương trình

  • Tìm hiểu và trình bày ngắn gọn nguyên tắc hoạt động của thiết bị đo khối lượng của các phi hành gia trên tàu vũ trụ

  • Một vật dao động điều hoà có đồ thị li độ – thời gian và vận tốc – thời gian như Hình 2P.1. Hãy viết phương trình li độ

  • Một chất điểm dao động điều hoà với biên độ 4 cm, tần số 1 Hz. Tại thời điểm ban đầu, vật ở vị trí biên âm

  • Một vật dao động điều hoà có đồ thị gia tốc theo thời gian được thể hiện trong Hình 2P.2

• Bài 3: Năng lượng trong dao động điều hòa

  • Giải SGK Vật lí 11 Bài 3 (Chân trời sáng tạo): Năng lượng trong dao động điều hoà

  • Tiến hành thí nghiệm như mô tả trong Hình 3.1. Đặt một tấm gỗ cố định lên tường, đưa vật nặng của con lắc đơn

  • Dựa vào công thức (3.2) và Hình 3.2, mô tả sự thay đổi của thế năng trong một chu kì dao động của vật

  • So sánh chu kì, tần số biến thiên của thế năng với chu kì, tần số dao động của vật

  • Một số toà nhà cao tầng sử dụng các con lắc nặng trong bộ giảm chấn khối lượng (mass damper) để giảm thiểu

  • Dựa vào công thức (3.5) và Hình 3.3, mô tả sự thay đổi của động năng trong một chu kì dao động của vật

  • So sánh pha dao động của thế năng và động năng khi vật dao động điều hoà

  • Một vật có khối lượng 2 kg dao động điều hoà có đồ thị vận tốc – thời gian như Hình 3.4. Xác định tốc độ

  • Quan sát Hình 3.5 và mô tả sự thay đổi của động năng và thế năng khi vật dao động di chuyển từ biên âm

  • Quan sát Hình 3.5 và 3.6, nhận xét về độ lớn của động năng, thế năng và cơ năng trong quá trình dao động

  • Dựa vào biểu thức (3.2) và (3.5), hãy thiết lập biểu thức (3.7

  • Xét một vật bắt đầu dao động điều hoà từ vị trí cân bằng, hãy chỉ ra những khoảng thời gian trong một chu kì

  • Biết phương trình li độ của một vật có khối lượng 0,2 kg dao động điều hoà là x= 5cos(20t) (cm

  • Một hệ dao động điều hoà với chu kì 2 s. Chọn gốc thế năng tại vị trí cân bằng của vật. Thời điểm hệ bắt đầu

  • Xét một vật bắt đầu dao động điều hoà từ vị trí cân bằng theo chiều âm của trục toạ độ. Chọn gốc thế năng tại vị trí

• Bài 4: Dao động tắt dần và hiện tượng cộng hưởng

  • Giải SGK Vật lí 11 Bài 4 (Chân trời sáng tạo): Dao động tắt dần và hiện tượng cộng hưởng

  • Bộ giảm chấn khối lượng (mass damper) (Hình 4.1) được sử dụng để giảm thiểu sự rung lắc của các toà nhà

  • Quan sát Hình 4.2 và mô tả chuyển động của xích đu, ván nhảy cầu sau khi ngừng tác dụng lực

  • Nêu một số ví dụ thực tế khác về hiện tượng dao động tắt dần

  • Bố trí sơ đồ thí nghiệm như Hình 4.4. Kéo vật nặng của con lắc lò xo khỏi vị trí cân bằng theo phương thẳng đứng

  • Đưa ra một số ví dụ về tác hại và lợi ích của dao động tắt dần. Từ đó tìm hiểu và sưu tầm hình ảnh về một số ứng dụng

  • Trên thực tế, sau khi được kích thích để dao động, xích đu (Hình 4.2a) hoặc võng sẽ dao động tắt dần. Làm cách nào

  • Nêu một số ví dụ về dao động cưỡng bức trong thực tế

  • Bố trí thí nghiệm hệ con lắc Barton như Hình 4.10. Mô hình gồm nhiều con lắc đơn có chiều dài dây treo khác nhau

  • Trình bày một số lợi ích và tác hại của hiện tượng cộng hưởng trong thực tế mà em đã biết

  • Tìm hiểu và trình bày hoạt động của bộ giảm chấn khối lượng, là một con lắc được treo trên toà nhà Taipei 101 tại

  • Tìm hiểu và trình bày ngắn gọn phương án kĩ thuật để hạn chế thiệt hại cho các toà nhà, đặc biệt là các toà nhà

  • Cho ví dụ về một số ứng dụng của dao động tắt dần trong thực tiễn

  • Hãy chỉ ra hai trường hợp cộng hưởng có lợi và hai trường hợp cộng hưởng có hại. Trong từng trường hợp hãy chỉ rõ

  • Máy đo địa chấn được sử dụng để phát hiện và đo đạc những rung động địa chấn được tạo ra bởi sự dịch chuyển

Chương 2: Sóng

• Bài 5: Sóng và sự truyền sóng

  • Giải SGK Vật lí 11 Bài 5 (Chân trời sáng tạo): Sóng và sự truyền sóng

  • Vào lúc 9 giờ 22 phút, sáng ngày 14/03/2022, một trận động đất xảy ra tại tỉnh Điện Biên (Theo Báo Tuổi trẻ). Vì sao

  • Dự đoán trạng thái của mặt nước trong cốc nước khi ta gõ lên mặt bàn một cách liên tục và đủ mạnh tại một vị trí

  • Quan sát Hình 5.3 và dự đoán phương chuyển động của quả bóng khi có sóng trên mặt nước trong điều kiện lặng gió

  • Em hãy cho biết những tác hại của sóng địa chấn (động đất

  • Quan sát Hình 5.5, hãy so sánh phương truyền sóng và phương dao động của từng điểm trên lò xo trong hai trường hợp

  • Lấy một số ví dụ về sóng dọc và sóng ngang trong thực tế

  • Quan sát Hình 5.7, xét trên phương vuông góc với bức tường, nhận xét về chiều truyền của sóng âm trước

  • Quan sát Hình 5.9, nhận xét về hình dạng của chiếc thìa. Thực hiện thí nghiệm kiểm chứng và giải thích

  • Giải thích vì sao vào những đêm mùa lạnh, ta có thể nghe được âm thanh từ xa trong khi vào mùa nóng ta lại

  • Khi mở hé cánh cửa để ánh sáng đi qua khe hẹp (Hình 5.11), ta quan sát thấy ánh sáng loang ra một khoảng lớn

  • Vận dụng những kiến thức về sóng để giải thích vì sao dơi (Hình 5.13) có thể phát hiện ra chướng ngại vật bằng

  • Xét sóng nước truyền qua vị trí của phao câu cá đang nổi trên mặt nước khi lặng gió như Hình 5P1. Phao có trôi đi

  • Hình 5P.2 mô tả hai loại sóng địa chấn truyền trong môi trường khi xảy ra động đất sóng P (sóng sơ cấp) và sóng S

• Bài 6: Các đặc trưng vật lí của sóng

  • Giải SGK Vật lí 11 Bài 6 (Chân trời sáng tạo): Các đặc trưng vật lí của sóng

  • Động đất cùng những dịch chuyển địa chất lớn ở mặt nước hoặc dưới mặt nước sẽ sinh ra những đợt sóng lớn

  • Quan sát Hình 6.2, thực hiện các yêu cầu sau: a) Cho biết sóng truyền trên dây là sóng dọc hay sóng ngang

  • Quan sát Hình 6.3, hãy: a) Chỉ ra những điểm trên dây đang có trạng thái dao động giống nhau

  • Tốc độ truyền sóng trong môi trường nhanh hay chậm có phụ thuộc tốc độ dao động tại chỗ của các phần tử môi trường

  • Từ ví dụ về tốc độ truyền sóng âm trong các môi trường rắn, lỏng và khí, hãy rút ra nhận xét và giải thích sự khác nhau

  • Một bạn học sinh đang câu cá trên hồ nước. Khi có sóng đi qua, bạn quan sát thấy phao câu cá nhô lên cao 6 lần

  • Biết cường độ ánh sáng của Mặt Trời đo được tại Trái Đất là 1,37.103 W/m2 và khoảng cách từ Mặt Trời đến Trái Đất

  • Từ phương trình (6.6), xác định khoảng cách giữa hai điểm gần nhau nhất dao động cùng pha và khoảng cách giữa hai

  • Quan sát Hình 6.3, xác định độ lệch pha của hai điểm A và B trên cùng phương truyền sóng vào thời điểm

  • Giải thích vì sao ở Hình 6.6a, đường biểu diễn có một đoạn nằm ngang sau vị trí có toạ độ x1 và ở Hình 6.6b, đường

  • Đề xuất phương án thí nghiệm và thực hiện thí nghiệm đơn giản để tạo ra sóng truyền trên một sợi dây và xác định

  • Khi đi biển, các thuỷ thủ trên thuyền có thể sử dụng kĩ thuật sonar (một kĩ thuật phát ra sóng siêu âm) dùng để định vị

  • Hai điểm gần nhất trên cùng phương truyền sóng dao động lệch pha nhau một góc pi/2  cách nhau 60 cm.

  • Một sóng truyền trên một dây rất dài có phương trình: u= 10cos(2pi t+0.01pi x) Trong đó u và x được tính bằng cm và t được tính bằng s

• Bài 7: Sóng điện từ

  • Giải SGK Vật lí 11 Bài 7 (Chân trời sáng tạo): Sóng điện từ

  • Tại một số vùng xa xôi, đôi khi ta không thể sử dụng điện thoại để liên lạc bởi điện thoại đang nằm ngoài vùng phủ sóng

  • So sánh sóng điện từ và sóng cơ về: môi trường truyền, tốc độ truyền, sóng ngang hay sóng dọc

  • Khi sóng điện từ truyền qua hai môi trường khác nhau, bước sóng của nó có bị thay đổi không? Giải thích

  • Dựa vào Hình 7.2 và cho biết bước sóng của vùng ánh sáng nhìn thấy

  • Dựa vào số liệu trong Hình 7.2, xác định tần số của ánh sáng nhìn thấy

  • Vào thời điểm năm 2022, điện thoại di động ở Việt Nam sử dụng sóng điện từ có tần số trong khoảng từ 850 MHz

  • Tìm hiểu và giải thích vì sao khi sử dụng tia X để chụp ảnh trong y khoa như Hình 7.3, ta có thể thấy được xương của bàn tay

  • Hình 7P.1 mô tả các hiện tượng xảy ra đối với sóng vô tuyến có các tần số khác nhau do tác dụng của tầng điện li ở khí quyển

  • Các tia UV-A (có bước sóng trong khoảng từ 320 nm đến 400 nm) trong ánh sáng mặt trời có thể có tác dụng sinh học

  • Một vệ tinh nhân tạo chuyển động ở độ cao 575 km so với mặt đất phát sóng vô tuyến có tần số 92,4 MHz với công suất

• Bài 8: Giao thoa sóng

  • Giải SGK Vật lí 11 Bài 8 (Chân trời sáng tạo): Giao thoa sóng

  • Hình 8.1 cho thấy hình ảnh sóng trên mặt nước là kết quả của sự chồng chất sóng do hai con vịt tạo ra khi bơi

  • Quan sát thí nghiệm và mô tả lại hiện tượng quan sát được như trong Hình 8.3

  • Quan sát thí nghiệm được thực hiện theo bố trí trong Hình 8.2 và nhận xét sóng tạo bởi hai viên bi về: tần số, pha

  • Trong thí nghiệm giao thoa sóng trên mặt nước với hai nguồn kết hợp dao động cùng biên độ, những điểm nằm

  • Giải thích vì sao trong tự nhiên, ta thường không quan sát được hiện tượng giao thoa của sóng như trường hợp sóng nước

  • Quan sát Hình 8.6 và mô tả hình ảnh nhận được trên màn M

  • Giải thích hiện tượng quan sát được trong thí nghiệm Young về giao thoa ánh sáng

  • Trong thí nghiệm Young về giao thoa ánh sáng, khoảng vân sẽ thay đổi thế nào khi ta thay nguồn sáng đơn sắc có bước

  • Tìm hiểu và mô tả sơ lược hình ảnh nhận được trên màn khi ta sử dụng nguồn sáng trắng (như ánh sáng mặt trời) trong thí nghiệm

  • Trong thí nghiệm giao thoa sóng trên mặt nước với hai nguồn kết hợp cùng pha, ta thấy tại một điểm cách hai nguồn

  •  Thí nghiệm Young về giao thoa ánh sáng thường được sử dụng để đo bước sóng của ánh sáng đơn sắc. Khi chiếu hai khe

  • Trong thí nghiệm Young về giao thoa ánh sáng, người ta sử dụng một nguồn sáng phát ra đồng thời hai ánh sáng đơn sắc

• Bài 9: Sóng dừng

  • Giải SGK Vật lí 11 Bài 9 (Chân trời sáng tạo): Sóng dừng

  • Khi gảy đàn guitar, ta quan sát được dây đàn rung và tạo thành các múi như Hình 9.1. Trong điều kiện nào thì ta có thể

  • Quan sát Hình 9.2 và nhận xét chiều biến dạng của dây khi có sóng tới và sóng phản xạ trong hai trường hợp: đầu dây

  • Nhận xét về sự phụ thuộc của số lượng điểm cực đại, cực tiểu trên dây với tần số của máy phát tần số

  • Dựa vào sự hình thành của các điểm dao động với biên độ cực đại và cực tiểu trong hiện tượng giao thoa, hãy dự đoán

  • Một dây đàn guitar dài 64 cm phát ra âm cơ bản có tần số f khi được gảy. Biết tốc độ truyền sóng trên dây là 422 m/s

  • Trong thí nghiệm sóng dừng trên sợi dây AB dài 120 cm với đầu B tự do, đầu A được kích thích để thực hiện dao động

  • Giải thích vì sao khi vặn khoá để chỉnh dây đàn guitar (Hình 9.7), ta có thể tạo ra hệ sóng dừng trên dây. Biết tốc độ

  • Người ta thực hiện thí nghiệm sóng dừng trên một dây đàn hồi có hai đầu cố định dài 75,0 cm để đo tốc độ truyền sóng

  • Trong một thử nghiệm nướng bánh bằng lò vi sóng, người ta đo được khoảng cách giữa hai phần nóng nhất và gần nhau

• Bài 10: Thực hành đo tần số của sóng âm và tốc độ truyền âm

  • Giải SGK Vật lí 11 Bài 10 (Chân trời sáng tạo): Thực hành đo tần số của sóng âm và tốc độ truyền âm

  • Trong đời sống hằng ngày, chúng ta có thể nghe âm thanh từ mọi nơi. Ta đã biết âm thanh chính là sóng âm được

  • Dựa vào bộ dụng cụ thí nghiệm, hãy thiết kế và thực hiện phương án để đo tần số của sóng âm

  • Trình bày cách tính sai số tuyệt đối của phép đo. Liệt kê một số nguyên nhân gây ra sai số trong phương án thí nghiệm

  • So sánh kết quả tần số đo được với giá trị tần số được ghi trên âm thoa hoặc hiển thị trên màn hình của máy phát tần số

  • Hiện nay, ứng dụng SmartScope Oscilloscope trên điện thoại thông minh có thể được sử dụng để ghi nhận đồ thị

  • Dựa vào bộ dụng cụ thí nghiệm, hãy thiết kế và thực hiện phương án để đo tốc độ truyền âm trong không khí

  • Liệt kê một số nguyên nhân gây ra sai số trong phương án thí nghiệm và đề xuất cách khắc phục

  • Giải thích vì sao ta có biểu thức: l2 - l1 = lamda/2

  • Có thể xác định tốc độ truyền âm trong không khí thông qua việc đo khoảng thời gian từ lúc bắt đầu thả một vật rơi tự do

  • Cảm biến âm là cảm biến có nguyên tắc hoạt động tương tự micrô. Khi sóng âm được truyền tới cảm biến thì nó sẽ