BÀI 6. MỘT SỐ NỀN VĂN MINH PHƯƠNG TÂY THỜI KỈ CỔ-TRUNG ĐẠI
1. Văn minh Hy Lạp- La Mã cổ đại
a. Cơ sở hình thành
| Điều kiện tự nhiên | - Hình thành trên bán đảo Nam Âu - Tài nguyên thiên nhiên phong phú. - Có đường bờ biển dài, nhiều vũng vịnh. |
| Dân cư và xã hội | - Người Mi-nô-an, A-kê-an, Đô-ri-an,… đến xây dựng và mở rộng ở Hy Lạp - Người I-ta-li-ốt, Ê-tơ-ru-xcơ, sinh sống ở thành bang Hy Lạp. - Giai cấp cơ bản: chủ nô- nô lệ, nông dân thợ thủ công, thương nhân, |
| Kinh tế | - Thủ công nghiệp và thương nghiệp là chủ yếu - Nông nghiệp có vai trò nhất định: kinh tế điền trang |
| Chính trị | - Cuối thiên niên kỉ III TCN, nhà nước Hy Lạp đầu tiên. Thế kỉ VIII-IV TCN: thành bang theo thể chế cộng hòa - Giữa thế kỉ VIII, thành bang La Mã được thành lập |
| Tiếp thu thành tựu văn minh phương Đông | Tiếp thu trên lĩnh vực: kĩ thuật chế tác và sản xuất thủ công nghiệp, chữ viết, văn học, nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc, hội họa… |
b. Thành tựu cơ bản
| Lĩnh vực | Thành tựu |
| Chữ viết | - Thế kỉ IV TCN, bảng chữ cái Hy Lạp hoàn thành với 24 chữ cái - Người La Mã xây dựng chữ La-tinh - Hệ thống chữ số La Mã |
| Văn học | - Hai bộ sử thi I-li-át và Ô-đi-xê - Văn xuôi, kịch đạt được nhiều thành tựu rực rỡ. |
| Kiến trúc, điêu khắc và hội hoạc | - Ảnh hưởng sâu sắc tới nghệ thuật phương Tây sau này. - Tác phẩm: lực sĩ ném đĩa, Bắt cóc nàng pê-xê-phôn; các bức họa trên lăng mộ, đền thờ, gốm |
| Khoa học, kĩ thuật | - Nhận ra Trái Đất hình cầu, biết sáng tạo ra lịch. - Toán học: Ta lét, Pi-ta-go, Ơ-cơ-lít, Ác-si-mét… - Y học: Hi-pô-crát, chẩn đoán, chữa bệnh bằng thuốc, giải phẫu, gây mê. - Sử học: Hê-đô-rốt, Pô-li-bi-út, Ti-tút-Li-vi-út… |
| Tư tưởng | - Quê hương của triết học phương Tây. - Nhà triết học: Ta-lét, Hê-ra-clít, Đê-mô-crít, Xô-crát, Pla-tôn, lu-crê-ti-út… |
| Tôn giáo | Cơ Đốc giáo |
| Thể thao | - Có ý nghĩa, vai trò quan trọng trong đời sống, lễ hội - Người Hi Lạp tổ chức Ô-lim-píc, thành bang A-ten tổ chức Đại hội thể thao Pa-na- thế-nai-a |
2. Văn minh Tây Âu thời kì Phục hưng
a. Bối cảnh lịch sử
Thời kì Phục hưng (thế kỉ XV-XVII) gọi theo tên của phong trào Văn hóa Phục hưng.
Phong trào văn hóa Phục hưng là trào lưu văn hóa Tây Âu trên cơ sở phục hưng những thành tựu và giá trị của nền văn minh Hy Lạp-La Mã cổ đại.
Thế giới quan, ý thức hệ phong kiến và Giáo hội Cơ đốc là trở ngại cho sự phát triển.
Tầng lớp tư sản mới ra đời cần có nền văn hóa mới phù hợp với họ.
Phong trào Văn hóa Phục hưng ra đời trong bối cảnh mâu thuẫn xã hội sâu sắc giữa nhân dân và giai cấp phong kiến và giáo hội.
Nổ ra đầu tiên ở I-ta-li-a rồi lan sang các nước Anh, Pháp, Tây Ban Nha, Đức
b. Thành tựu cơ bản
| Lĩnh vực | Thành tựu |
| Văn học | - Thơ, tiểu thuyết, kịch đạt nhiều thành tựu - Tác phẩm: Thần Khúc, Cuộc đời mới (Đan-ttee A-li-ghê), Đôn-ki-hô-tê (Mi-quen-đơ Xéc-van-téc)… |
| Hội họa, kiến trúc, điêu khắc | - Nghệ thuật Phục hưng đạt đến đỉnh cao - Tiêu biểu: Bữa tiệc cuối cùng, Nàng Mô-na-li-sa (lê-ô-na-đờ Vanh xi)…Vương cung Thánh đường Thánh Phê-rô, |
| Khoa học, kĩ thuật | Tiên bộ về các ngành dệt, khai mỏ, luyện kim, đóng tàu, chế tạo vũ khí… |
| Tư tưởng | - Triết học duy vật: Phran-xít Bê-cơn, Đê-các-tơ - lên án gay gắt Giáo hội Cơ Đốc giáo lũng đoạn, chế độ phong kiến thối nát… |
