Giáo án môn Tiếng Việt lớp 4 bài Dế Mèn bênh vực kẻ yếu

Hoạt động của thầy

Hoạt động của trò

1. Mở đầu

- GV giới thiệu khái quát nội dung chương trình phân môn tập đọc của học kì I lớp 4.

- Yêu cầu HS mở mục lục SGK và đọc tên các chủ điểm trong sách.

- GV: Từ xa xưa ông cha ta đã có câu: Thương người như thể thương thân, đó là truyềng thống cao đẹp của dân tộc VN. Các bài học môn tiếng việt tuần 1, 2, 3 sẽ giúp các em hiểu thêm và tự hào về truyền thống cao đẹp này.

2. Bài mới

a) Giới thiệu bài

- Treo tranh minh họa bài tập đọc và hỏi HS: Em có biết 2 nhân vật trong bức tranh này là ai, ở tác phẩm nào không?

- HS cả lớp đọc thầm, 1 HS đọc thành tiếng tên của các chủ điểm: Thương người như thể thương thân, Măng mọc thẳng, trên đôi cánh ước mơ, Có chí thì nên, Cánh sáo diều.

- HS trả lời

Tranh vẽ Dế Mèn và chị Nhà Trò. Dế Mèn là nhân vật chính trong tác phẩm Dế Mèn phiêu lưu kí của nhà văn Tô Hoài.

- GV đưa ra tập truyện Dế Mèn phiêu lưu kí của nhà văn Tô Hoài và giới thiệu: Tác phẩm kể về những cuộc phiêu lưu của chú Dế Mèn. Nhà văn Tô Hoài viết truyện từ năm 1941 được in lại nhiều lần và được đông đảo bạn đọc thiếu nhi trong nước và quốc tế yêu thích. Giờ học hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu bài Dế Mèn bênh vực kẻ yếu.

Đây là một đoạn trích trong tác phẩm Dế Mèn phiêu lưu kí.

b) Hướng dẫn luyện đọc và tìm hiểu bài

* Luyện đọc

- Yêu cầu HS mở SGK trang 4, 5 sau đó gọi 3 HS tiếp nối nhau đọc bài trước lớp (3 lượt).

- Gọi 2 HS khác đọc lại toàn bài

- Yêu cầu HS tìm hiểu về nghĩa các từ khó được giới thiệu về nghĩa ở phần chú giải.

- Đọc mẫu lần 1, chú ýgiọng đọc như sau:

- HS đọc theo thứ tự:

+ Một hôm …bay được xa

+ Tôi đến gần…ăn thịt em

+ Tôi xoè cả hai tay…của bọn nhện

- 2 HS đọc thành tiếng trước lớp, HS cả lớp theo dõi bài trong SGK.

- 1 HS đọc phần Chú giải trước lớp. HS cả lớp theo dõi trong SGK.

- Theo dõi GV đọc mẫu

Lời kể của Dế Mèn đọc với giọng chậm, thể hiện sự ái ngại, thương xót đối với Nhà Trò Lời Dế Mèn nói với Nhà Trò đọc với giọng mạnh mẽ, dứt khoát, thể hiện sự bất bình, thái độ kiên quyết .

Lời của Nhà Trò kể về gia cảnh đọc với giọng kể lể, đáng thương của kẻ yếu ớt đang gặp hoạn nạn.

Nhấn giọng các từ ngữ: tỉ tê, ngồi gục đầu, bé nhỏ, gầy yếu quá, bự những phấn,  thâm dài, chấm điểm vàng, mỏng như cánh bướm non, ngắn chùn chùn, mất đi, thui thủi, ốm yếu, chẳng đủ, nghèo túng, đánh em, bắt em, vặt chân, vặt cánh, ăn thịt em, xòe cả, đừng sợ, cùng với tôi đây, độc ác, cậy khoẻ ăn hiếp.

* Tìm hiểu bài và hướng dẫn đọc diễn cảm

- Truyện có những nhân vật chính nào?

- Kẻ yếu được Dế Mèn bênh vực là ai?

- Vì sao Dế Mèn lại bênh vực chị Nhà

Trò? Chúng ta cùng tìm hiểu câu chuyện để biết điều đó?

*  Đoạn 1:

- Yêu cầu HS đọc thầm đoạn 1

- Dế Mèn nhìn thấy Nhà Trò trong hoàn cảnh như thế nào?

- Đoạn 1 ý nói gì?

- Vì sao chị Nhà Trò lại gục đầu ngồi khóc tỉ tê bên tảng đá cuội? Chúng ta cùng tìm hiểu tiếp đoạn 2.

* Đoạn 2:

- Gọi 1 HS lên đọc đoạn 2

- Hãy đọc thầm lại đoạn trên và tìm những chi tiết cho thấy chị Nhà Trò rất yếu ớt.

- Sự yếu ớt của chị Nhà Trò được nhìn thấy qua con mắt của nhân vật nào?

- Dế Mèn đã thể hiện tình cảm gì khi nhìn Nhà Trò?

- Vậy khi đọc những câu văn tả hình dáng, tình cảnh của chị Nhà Trò, cần đọc với giọng như thế nào?

- Gọi 2 HS lên đọc đoạn 2, sau đó nhận xét về giọng đọc của từng HS.

- Đoạn này nói lên điều gì?

- GV ghi lại ý chính đoạn 2 và nhờ HS nhắc lại.

- Yêu cầu HS đọc thầm và tìm những chi tiết cho thấy chị Nhà Trò bị nhện ức hiếp đe dọa?

- Đoạn này là lời của ai?

- Qua lời kể của Nhà Trò, chúng ta thấy được điều gì?

- Khi đọc đoạn này thì chúng ta nên đọc như thế nào để phù hợp với tình cảnh của Nhà Trò?

- Gọi 1 HS đọc lại đoạn văn trên, chú ý để sữa lỗi, ngắt giọng cho HS.

* Đoạn 3

- Trước tình cảnh đáng thương của Nhà Trò , Dế Mèn đã làm gì? Chúng ta cùng tìm hiểu đoạn 3.

+ Lời nói và việc làm đó cho em biết Dế Mèn là người như thế nào?

+ Đoạn cuối bài ca ngợi ai? Ca ngợi về điều gì?

- GV tóm lại ý chính đoạn 3

- Trong đoạn 3 có lời nói của Dế Mèn, theo em chúng ta nên đọc với giọng như thế nào thể hiện được thái độ của Dế Mèn

- Gọi HS đọc trước lớp đoạn 3.

- Qua câu chuyện tác giả muốn nói với chúng ta điều gì?

- Đó chính là nội dung chính của bài

- Gọi 2 HS nhắc lại và ghi bảng

- Trong truyện có nhiều hình ảnh nhân hóa  em thích hình ảnh nào nhất? Vì  sao?

* Thi đọc diễn cảm

Tổ chức cho HS thi đọc cá nhân 1 đoạn trong bài, hoặc cho các nhóm thi đọc theo vai.

- Dế Mèn, chị Nhà Trò, bọn nhện.

- Là chị Nhà Trò

- HS đọc SGK

- Nhà Trò đang gục đầu ngồi khóc tỉ tê bên tảng đá cuội

- Hoàn cảnh Dế Mèn gặp Nhà Trò

- 1 HS đọc thành tiếng, HS cả lớp theo dõi bài trong SGK.

- HS cả lớp đọc thầm và tìm theo yêu cầu, có thể dùng bút chì vừa đọc vừa tìm. Sau đó, một vài HS nêu ý kiến trước lớp cho đủ các chi tiết: Chị Nhà Trò có thân hình bé nhỏ, gầy yếu, người bự những cánh như mới lột. Cánh mỏng như cánh bướm non, ngắn chùn chùn, lại quá yếu và chưa quen mở. Vì ốm yếu nên chị Nhà Trò lâm vào cảnh nghèo túng, kiếm bữa chẳng đủ.

- Của Dế Mèn

- Thể hiện sự ái ngại, thông cảm.

- Đọc chậm thể hiện sự yếu ớt của chị Nhà Trò qua con mắt ái ngại, thông cảm của Dế Mèn.

- 2 HS đọc

- Đoạn này cho thấy hình dáng yếu ớt đến tội nghiệp của chị Nhà Trò

- HS đọc thầm và dùng bút chì để tìm. Sau đó, một vài HS nêu ý kiến trước lớp cho đủ các chi tiết: Trước đây mẹ Nhà Trò có vay lương ăn của bọn nhện chưa trả được thì đã chết. Nhà Trò ốm yếu, kiếm ăn không đủ. Bọn nhện đã đánh Nhà Trò, hôm nay chăng tơ ngang đường dọa vặt chân, vặt cánh ăn thịt.

- Lời của chị Nhà Trò

- Tình cảnh của Nhà Trò khi bị nhện ức hiếp.

- Đọc với giọng kể lể, đáng thương.

- 1 HS đọc, cả lớp nhận xét và tìm ra cách đọc đúng, đọc hay.

- HS đọc thầm đoạn 3, sau đó trả lời: Dế + Mèn đã xòe 2 càng và nói với Nhà Trò: Em đừng sợ. Hãy trở về cùng với tôi đây. Đứa độc ác không thể cậy khỏe ăn hiếp kẻ yếu.

+ Là người có tấm lòng nghĩa hiệp, dũng cảm, không đồng tình với những kẻ độc ác cậy khoẻ ức hiếp kẻ yếu.

+ Tấm lòng nghĩa hiệp của Dế Mèn

- Giọng mạnh mẽ, dứt khoát, thể hiện sự bất bình.

- 2 HS đọc to trước lớp, cả lớp nhận xét và tìm ra cách đọc hay nhất.

- Ca ngợi Dế Mèn có tấm lòng nghĩa hiệp sẵn sàng bênh vực kẻ yếu, xóa bỏ những bất công.

- 2 HS nhắc lại

- Nhiều HS trả lời, ví dụ:

+ Hình ảnh Dế Mèn xòe 2 càng động viên Nhà Trò. Hình ảnh này cho thấy Dế Mèn thật dũng cảm và khỏe mạnh, luôn đứng ra bênh vực kẻ yếu.

+ Hình ảnh Dế Mèn dắt Nhà Trò đi cho thấy Dế Mèn thật anh hùng.

3. Củng cố, dặn dò: 

- Nêu một hình ảnh nhân hoá mà em thích. Cho biết vì sao em thích?

- Em học được gì ở nhân vật Dế Mèn?

- GV kết luận: Câu chuyện ca ngợi Dế Mèn có tấm lòng nghĩa hiệp, bênh vực kẻ yếu. Các em hãy tìm đọc tập truyện Dế Mèn phiêu lưu kí của nhà văn Tô Hoài, tập truyện sẽ cho các em thấy nhiều điều thú vị về Dế Mèn và cả về thế giới loài vật.

- GV nhận xét tiết học, tuyên dương những HS tích cực học tập, nhắc nhở những HS còn chưa chú ý.