Mở đầu
Trả lời câu hỏi trang 12 sách giáo khoa GDCD 10 – Cánh diều
Em hãy cùng bạn chơi trò “Tìm vật đoán tên” các đồ vật trong hộp kín và xác định những chủ thể, các hoạt động kinh tế liên quan đến đồ vật em tìm được trong trò chơi đó.
Phương pháp giải:
- Thực hiện trò chơi.
- Xác định những chủ thể, các hoạt động kinh tế liên quan đến đồ vật em tìm được trong trò chơi đó.
Lời giải chi tiết:
Ví dụ: cho HS đoán tên đồ vật: bút mực, tẩy.
- Chủ thể: doanh nghiệp, công ty sản xuất.
- Các hoạt động kinh tế liên quan:
+ Hoạt động sản xuất: tạo ra được bút mực, tẩy.
+ Hoạt động tiêu dùng: sử dụng bút mực, tẩy.
+ Hoạt động trao đổi: phân phối các sản phẩm cho các đơn vị nhỏ lẻ…
Khám phá 1
Trả lời câu hỏi Khám phá 1 trang 12 sách giáo khoa GDCD 10 – Cánh diều
Em hãy đọc thông tin và trả lời câu hỏi
Phương pháp giải:
- Đọc thông tin.
- Chỉ ra lợi ích của việc làm chủ thể đối với bản thân và gia đình anh H.
- Nêu đóng góp của anh H cho nền kinh tế và xã hội khi H là người sản xuất.
- Kể thêm một số chủ thể kinh tế mà em biết.
Lời giải chi tiết:
a) Việc làm của chủ thể sản xuất trong thông tin bên đã đem lại cho bản thân anh và gia đình: mô hình nuôi tôm thẻ chân trắng công nghệ cao, giúp cho việc kinh doanh càng phát triển hơn, tạo nên lợi nhuận để có thể giúp cho bản thân và gia đình anh H có cuộc sống sung túc.
b) Với vai trò là người sản xuất, anh H đã đóng góp cho nên kinh tế và xã hội:
+ Sản phẩm tôm sạch, đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng trên thị trường.
+ Đóng góp đầy đủ nghĩa vụ thuế đối với Nhà Nước.
+ Tạo việc làm cho người dân địa phương.
+ Truyền đạt mô hình sản xuất “xanh và sạch”.
c) Ngoài chủ thể sản xuất trong thông tin trên, những chủ thể khác nữa là:
+ Doanh nghiệp
+ Cá nhân, hộ gia đình sản xuất
Khám phá 2
Trả lời câu hỏi Khám phá 2 trang 13 sách giáo khoa GDCD 10 – Cánh diều
Em hãy đọc thông tin và trả lời câu hỏi
Phương pháp giải:
- Đọc thông tin.
- Chỉ ra lợi ích của hoạt động chủ thể trung gian đối với người sản xuất và người tiêu dùng.
- Kể thêm một số chủ thể trugn gian mà em biết.
Lời giải chi tiết:
a) Hoạt động của chủ thể trung gian giúp ích cho người sản xuất và người tiêu dùng:
+ Vai trò cầu nối giữa sản xuất và người tiêu dùng trong nền kinh tế.
+ Kết nối mối quan hệ mua và bán của mọi người trên thị trường.
+ Nền kinh tế trở nên sôi động hơn, linh hoạt hơn.
+ Góp phần làm cho sản xuất và tiêu dùng trở nên tương thích với nhau, thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng phát triển.
b) Những chủ thể trung gian khác như:
+ Cửa hàng bách hóa
+ Cửa hàng tiện lợi
+ Chợ, siêu thị
Khám phá 3
Trả lời câu hỏi Khám phá 3 trang 13 sách giáo khoa GDCD 10 – Cánh diều
Phương pháp giải:
- Đọc tình huống.
- Đưa ra những câu hỏi trước khi thực hiện nhiệm vụ.
- Chỉ ra quyết định chi tiêu của người tiêu dùng phụ thuộc vào những điều gì.
Lời giải chi tiết:
- Với số tiền quỹ được giao, em sẽ cân nhắc trả lời những câu hỏi như:
+ Lớp sẽ có tất cả bao nhiêu bạn tham gia?
+ Món ăn, đồ uống mà các bạn yêu thích là gì? Mức giá ra sao?
+ Danh sách các món ăn có thể cho vào danh sách đặt bữa trưa là gì? Chọn những món có nhiều bạn lựa chọn nhất.
- Với vai trò là người tiêu dùng, quyết định chi tiêu của người tiêu dùng phụ thuộc vào:
+ Số tiền có.
+ Nhu cầu sử dụng.
+ Sản phẩm mua.
Khám phá 4
Trả lời câu hỏi Khám phá 4 trang 14 sách giáo khoa GDCD 10 – Cánh diều
Em hãy đọc trường hợp, thông tin và thảo luận
Phương pháp giải:
- Đọc trường hợp, thông tin trên.
- Vai trò của Nhà nước đang thực hiện với tư cách một chủ thể kinh tế.
- Kể thêm vai trò của chủ thể nhà nước trong nền kinh tế.
Lời giải chi tiết:
- Với tư cách là một chủ thể của nền kinh tế, Nhà nước đang thực hiện vai trò:
+ Chủ thể sản xuất: khi các doanh nghiệp, đơn vị nhà nước trực tiếp tạo ra và cung cấp hàng hoá, dịch vụ công cho xã hội.
+ Chủ thể tiêu dùng, hoặc chủ thể trung gian: kết nối người mua và người bản một số loại hàng hoá, dịch vụ đặc biệt trên thị trường.
+ Vai trò quan trọng, nhà nước là chủ thể quản lí nền kinh tế.
- Chủ thể nhà nước trong nền kinh tế có các vai trò như:
+ Điều tiết và tạo điều kiện thuận lợi cho các chủ thể khác hoạt động sản xuất kinh doanh hiệu quả.
+ Điều chỉnh, khắc phục những vấn đề nảy sinh trong quá trình phát triển kinh tế.
+ Nắm giữ nguồn tài chính và cơ sở vật chất to lớn, bảo đảm cho hoạt động của bộ máy nhà nước và của các tổ chức chính trị xã hội khác
Luyện tập 1
Trả lời câu hỏi Luyện tập 1 trang 14,15 sách giáo khoa GDCD 10 – Cánh diều
1. Em hãy cho biết ai là chủ thể sản xuất trong những trường hợp sau đây. Vì sao?
A. Người lái xe taxi.
B. Hộ nông dân nuôi bò sữa.
C. Doanh nghiệp chế biến hạt điều xuất khẩu.
D. Một nhóm người đi du lịch.
E. Nhóm học sinh đang làm báo tường treo tại lớp.
G. Mẹ tranh thủ cắt may quần áo cho các con vào buổi tối.
Phương pháp giải:
- Đọc trường hợp trên.
- Chỉ ra các trường hợp là chủ thể sản xuất và giải thích.
Lời giải chi tiết:
Chủ thể sản xuất trong những trường hợp sau:
| Chủ thể sản xuất | Lý do |
| A. Người lái xe taxi. B. Hộ nông dân nuôi bò sữa.
C. Doanh nghiệp chế biến hạt điều xuất khẩu.
D. Một nhóm người đi du lịch. | - Người lái taxi trực tiếp thực hiện công việc. - Người nông dân trực tiếp thực hiện việc chăn nuôi bò. - Doanh nghiệp trực tiếp thực hiện việc kinh doanh, sản xuất ra hạt điều. - Người hướng dẫn viên trực tiếp thực hiện hướng dẫn và giới thiệu cho khác. |
- Các trường hợp không phải chủ thể sản xuất:
+ E. Nhóm học sinh đang làm báo tường treo tại lớp.
+ G. Mẹ tranh thủ cắt may quần áo cho các con vào buổi tối.
Bởi vì: những việc làm này không thu lợi nhuận
Luyện tập 2
Trả lời câu hỏi Luyện tập 2 trang 15 sách giáo khoa GDCD 10 – Cánh diều
2. Giả sử gia đình em có một hec-ta đất vườn đang trồng xen nhiều loại cây. Với mong muốn tăng thu nhập, cải thiện kinh tế gia đình, bố mẹ em đang suy nghĩ chuyền sang trồng một loại cây ăn quả có giá trị kinh tế cao. Em hãy cùng các bạn phân tích để nêu ý kiến cho bố mẹ em:
a) Gợi ý về loại cây ăn quả nên trồng và nêu các lí do về lựa chọn đó.
b) Phân tích đối tượng tiêu dùng của sản phẩm mới và những yêu cầu về chất lượng sản phẩm của người tiêu dùng.
c) Đề xuất những việc cần làm để chuyển đổi việc sử dụng đất vườn nhà em theo mục tiêu mới.
Phương pháp giải:
- Gợi ý về loại cây ăn quả nên trồng và nêu các lí do về lựa chọn đó.
- Phân tích đối tượng tiêu dùng của sản phẩm mới và những yêu cầu về chất lượng sản phẩm của người tiêu dùng.
- Đề xuất những việc cần làm để chuyển đổi việc sử dụng đất vườn nhà em theo mục tiêu mới.
Lời giải chi tiết:
a)
- Loại cây ăn quả: Cây vải thiều
- Lí do: là loại quả mang giá trị dinh dưỡng và kinh tế cao, không kén đất, quan trọng là đất phải thoát nước, tầng đất dày. Người dân chỉ cần vận dụng đúng kỹ thuật trồng cây vải thiều và quy trình chăm sóc hợp lý, phun bón đúng thời vụ thì sẽ thu được năng suất cao.
b) Phân tích đối tượng tiêu dùng của sản phẩm mới và những yêu cầu về chất lượng sản phẩm của người tiêu dùng.
- Đối tượng tiêu dùng:
+ Người dân trong nước.
+ Được xuất khẩu ra nước ngoài với giá trị cao.
+ Các thị trường xuất khẩu cây vải thiều như Trung Quốc, Campuchia, Singapore, Lào, Hàn Quốc, Nhật Bản.
- Những yêu cầu về chất lượng sản phẩm của người tiêu dùng:
+ Về độ chín: Thịt quả phải đạt được chất lượng mang hương thơm đặc trưng của vải thiều. Vị ăn vào ngọt đậm đà, tươi mọng nước. Tổng hàm lượng chất khô hòa tan của dịch quả vải không dưới 17%. Màu sắc của trái vải tươi sáng, ửng hồng hoặc đỏ đồng đều toàn vỏ.
+ Về cân nặng: Xét về đường kính khi cắt ở bề mặt ngang lớn nhất phải đạt được đúng như tiêu chuẩn đã cam kết trong hợp đồng mua bán giữa hai bên đối tác và không được nhỏ hơn 25mm. Đồng thời, số quả trong tổng lượng cân 1kg không nhiều hơn 65 quả, các cuống vải không dài quá 5mm và được ngắt ở “khất” tự nhiên của cuống quả.
+ Về hình dáng: Quả phải tươi, đầy đặn và phát triển bình thường, không bị dập nát hoặc bầm. Đồng thời, chiều dài cuống quả phải đạt mức cho phép như đã thỏa thuận trước trong hợp đồng mua, bán sản phẩm.
c) Đề xuất những việc cần làm để chuyển đổi việc sử dụng đất vườn nhà em theo mục tiêu mới.
+ Kiểm tra và cải thiện chất lượng đất.
+ Xem độ thích ứng của đất với nhiều loại cây trồng khác nhau.
Luyện tập 3
Trả lời câu hỏi Luyện tập 3 trang 15 sách giáo khoa GDCD 10 – Cánh diều
3. Lớp em gồm 40 học sinh, dự định tổ chức một chuyến tham quan kết hợp với các hoạt động ngoại khoá vào dịp hè. Dự kiến nguồn kinh phí mỗi bạn đóng góp 200 000 đồng để cùng chi tiêu cho một ngày dã ngoại tại Khu bảo tồn thiên nhiên cách trường 50km. Là một thành viên trong ban tổ chức chuyến đi, em sẽ cùng các bạn cân nhắc trả lời các câu hỏi sau như thế nào để có quyết định hợp lí:
a) Lớp sẽ sử dụng phương tiện giao thông gì phù hợp nhất để di chuyển?
b) Lớp dự định sử dụng những dịch vụ gì ở Khu bao tồn thiên nhiên?
c) Nhóm hậu cần sẽ chuẩn bị những gì, số lượng bao nhiêu cho bữa trưa của cả lớp tại nơi dã ngoại?
d) Tại sao ban tổ chức, với tư cách là người đại diện tập thể lớp lại cần trả lời những câu hỏi trên?
Phương pháp giải:
- Nêu phương tiện giao thông phù hợp để di chuyển.
- Kể tên những dịch vụ sẽ sử dụng ở Khu bao tồn thiên nhiên.
- Hậu cần cần chuẩn bị những gì, số lượng bao nhiêu cho bữa trưa của cả lớp tại nơi dã ngoại.
- Đưa ra lý do mà ban tổ chức cần trả lời những câu hỏi trên.
Lời giải chi tiết:
a) Lớp sẽ sử dụng phương tiện giao thông phù hợp nhất để di chuyển là xe khách (49 chỗ ngồi).
b) Những dịch vụ sẽ sử dụng ở Khu bao tồn thiên nhiên:
+ Khám phá, tham quan.
+ Các trò chơi, teambuilding.
+ Trải nghiệm các chương trình cứu hộ, bảo tồn thiên nhiên.
c)
- Nhóm hậu cần sẽ chuẩn bị: nước uống, đồ ăn, vật dụng cần thiết, các trang bị để tổ chức teambuilding, các món quà để trao cho người chiến thắng các trò chơi,…
- Bữa trưa của cả lớp tại nơi dã ngoại sẽ có 40 suất cho các bạn, các suất cho thầy cô giám sát.
d) Ban tổ chức, với tư cách là người đại điện tập thể lớp lại cần trả lời những câu hỏi trên để:
+ Có một kế hoạch cụ thể cho cả cuộc hành trình, lên được ý tưởng và những việc cần làm.
+ Phòng tránh được những rủi ro không đáng có.
+ Giúp tất cả mọi người có một chuyến đi thật thuận lợi.
Luyện tập 4
Trả lời câu hỏi Luyện tập 4 trang 15 sách giáo khoa GDCD 10 – Cánh diều
4. Em hãy thảo luận nhóm với các bạn trong tổ để trả lời những câu hỏi sau:
a. Vì sao sự phân biệt giữa người sản xuất và người tiêu dùng chỉ có ý nghĩa tương đối?
b. Hãy chỉ ra sự phụ thuộc, tác động qua lại giữa người sản xuất, người tiêu dùng và chủ thể trung gian.
c. Hãy tìm thêm những ví dụ về chủ thể trung gian trong các hoạt động kinh tế mà em biết? Trong mỗi ví dụ, em hãy làm rõ vai trò của chủ thể trung gian và tác động qua lại giữa chủ thể trung gian với các chủ thể kinh tế khác.
Phương pháp giải:
- Giải thích vì sao sự phân biệt giữa người sản xuất và người tiêu dùng chỉ có ý nghĩa tương đối.
- Chỉ ra sự phụ thuộc, tác động qua lại giữa người sản xuất, người tiêu dùng và chủ thể trung gian.
- Lấy ví dụ về chủ thể trung gian trong các hoạt động kinh tế, làm rõ vai trò của chủ thể trung gian và tác động qua lại giữa chủ thể trung gian với các chủ thể kinh tế khác.
Lời giải chi tiết:
a) Phân biệt giữa người sản xuất và người tiêu dùng chỉ có ý nghĩa tương đối vì người sản xuất cũng có thể là người tiêu dùng và ngược lại trong một số trường hợp.
b) Sự phụ thuộc, tác động qua lại giữa người sản xuất, người tiêu dùng và chủ thể trung gian:
Khi người sản xuất sản xuất ra sản phẩm -> Chủ thể trung gian để đưa sản phẩm ra thị trường
-> Người tiêu dùng mới mua và sử dụng sản phẩm.
c) Ví dụ: Người nông dân cấy lúa, sản xuất ra các loại trái cây (người sản xuất) -> người thương lái sẽ đến nhà vườn để mua và bán ra thị trường (chủ thể trung gian) -> Tùy theo nhu cầu khác nhau mà người tiêu dùng sẽ mua các loại trái cây từ người bán (người tiêu dùng).
Luyện tập 5
Trả lời câu hỏi Luyện tập 5 trang 15 sách giáo khoa GDCD 10 – Cánh diều
5. Em hãy tìm ví dụ để làm rõ vai trò của chủ thể nhà nước trong việc tạo điều kiện thuận lợi cho các chủ thể kinh tế khác hoạt động sản xuất kinh doanh hiệu quả?
Phương pháp giải:
Lấy ví dụ để làm rõ vai trò của chủ thể nhà nước trong việc tạo điều kiện thuận lợi cho các chủ thể kinh tế khác hoạt động sản xuất kinh doanh hiệu quả
Lời giải chi tiết:
Ví dụ: Nhà nước đã có các chính sách trong việc thực hiện bình ổn giá các mặt hàng xăng dầu, vật tư nông nghiệp, thức ăn gia súc, gia cầm và thực hiện các chính sách trợ giá nông sản, hỗ trợ thiệt hại về cây ăn trái bị mất mùa, mất giá do ảnh hưởng bởi dịch COVID-19.
Công cụ Quỹ bình ổn giá xăng dầu đã được sử dụng linh hoạt, hiệu quả, giúp cho công tác điều hành giá xăng dầu trong nước tăng/giảm với mức phù hợp, không để xảy ra tình trạng đột biến về giá.
Với mặt hàng vật tư nông nghiệp, thức ăn gia súc, gia cầm, Bộ Tài chính cho biết, hiện nay nước ta đang thực hiện nhất quán chủ trương quản lý giá theo nguyên tắc thị trường có sự điều tiết của Nhà nước theo quy định của Luật Giá và các văn bản hướng dẫn. Nhà nước tôn trọng quyền tự định giá, cạnh tranh về giá của tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh. Nhà nước chỉ gián tiếp tác động vào sự hình thành và vận động của giá mặt hàng trên qua các biện pháp kinh tế vĩ mô như xây dựng và ban hành các chính sách phát triển sản xuất, điều hoà cung cầu...
Vận dụng 1
Trả lời câu hỏi Vận dụng 1 trang 15 sách giáo khoa GDCD 10 – Cánh diều
1. Hãy tìm hiểu về một hoạt động sản xuất ở địa phương em để viết một bài thu hoạch ngắn mô tả về các quyết định của chủ thể sản xuất với việc trả lời các câu hỏi như: Sản xuất cái gì? Số lượng bao nhiêu? Sản xuất như thế nào (bằng cách nào)? Phải sử dụng những nguồn lực gì? Sản xuất cho đối tượng nào (cho ai)?
Phương pháp giải:
- Tìm hiểu về một hoạt động sản xuất ở địa phương.
- Trả lời các câu hỏi: Sản xuất cái gì? Số lượng bao nhiêu? Sản xuất như thế nào (bằng cách nào)? Phải sử dụng những nguồn lực gì? Sản xuất cho đối tượng nào (cho ai)?
Lời giải chi tiết:
Tìm hiểu về hoạt động sản xuất lúa gạo.
- Sản xuất: lúa gạo
- Số lượng: tính theo diện tích trồng.
- Cách sản xuất: theo quy trình cấy -> chăm sóc, phân bón, thuốc trừ sâu…-> Thu hoạch
- Sử dụng những nguồn lực: người lao động.
- Sản xuất cho đối tượng: người dân, người có nhu cầu sử dụng.
Vận dụng 2
Trả lời câu hỏi Vận dụng 2 trang 15 sách giáo khoa GDCD 10 – Cánh diều
2. Là một người tiêu dùng thông minh và có trách nhiệm, em hãy viết những điều cần chú ý khi sử dụng hàng hoá và dịch vụ cho tiêu dùng cá nhân và gia đình.
Phương pháp giải:
Viết những điều cần chú ý khi sử dụng hàng hoá và dịch vụ cho tiêu dùng cá nhân và gia đình.
Lời giải chi tiết:
Những điều cần chú ý khi sử dụng hàng hoá và dịch vụ cho tiêu dùng cá nhân và gia đình:
- Lựa chọn hình thức và phương pháp mua hàng phù hợp với nhu cầu của cá nhân.
- Có trách nhiệm, uy tín trong các hoạt động trao đổi, mua bán, mua hàng hóa.
- Tuân thủ pháp luật không mua bán hàng hóa cấm, gây hại cho xã hội.
