sự hình thành các tập đoàn phong kiến Bài 22: Sự suy yếu của nhà nước phong kiến tập quyền XVI-XVIII

CÁC CUỘC CHIẾN TRANH NAM - BẮC TRIỀU VÀ TRỊNH - NGUYỄN
$1.$ Chiến tranh Nam - Bắc triều
$*$ Nguyên nhân:
$-)$ Cuối triều Lê các thế lực cát cứ nổi lên khắp nơi tranh giành quyền lực.
$-)$ Năm 1527, Mạc Đăng Dung cướp ngôi nhà Lê lập ra nhà Mạc (Bắc triều).
$-)$ Năm 1533, Nguyễn Kim chạy vào Thanh Hoá lập một người thuộc dòng dõi nhà Lê lên làm vua, lập ra Nam triều.
$\Longrightarrow$ Gây ra chiến tranh Nam - Bắc triều.
$*$ Diến biến:
$-)$ Chiến tranh giữa hai tập đoàn phong kiến kéo dài hơn 50 năm từ vùng Thanh – Nghệ trở ra bắc.
$-)$ Đến năm 1592, Nam triều chiếm được Thăng Long, họ Mạc chạy lên Cao Bằng chiến tranh chấm dứt.
$*$ Hậu quả:
$-)$ Gây tổn thất lớn về người và của.
$-)$ Kinh tế bị tàn phá.
$2.$ Chiến tranh Trịnh - Nguyễn và sự chia cắt Đàng Trong - Đàng Ngoài
$*$ Nguyên nhân:
$-)$ Nguyễn Kim chết, rể là Trịnh Kiểm tiếp tục sự nghiệp “Phù Lê diệt Mạc”. Nhằm thao túng quyền lực  ,Trịnh Kiểm tìm cách loại trừ phe cánh họ Nguyễn. Lo sợ, Nguyễn Hoàng xin trấn thủ Thuận Hóa.
$-)$ Ở đó, Nguyễn Hoàng xây dựng cơ nghiệp nhà Nguyễn, thành thế lực cát cứ ở Đàng Trong. Dần dần, Thuận Hóa tách khỏi sự lệ thuộc họ Trịnh ở Đàng Ngoài. Năm 1627,sợ thế lực họ Nguyễn lớn mạnh, chúa Trịnh đem quân đánh Thuận Hóa. 
$*$ Diễn biến:
$-)$ Đầu thế kỉ XVII, cuộc chiến tranh giữa hai thế lực bùng nổ, từ năm 1627 đến năm 1672, họ Trịnh và họ Nguyễn 7 lần đánh nhau. Cuối cùng hai bên phải lấy sống Gianh là ranh giới gọi là Đàng Ngoài và Đàng Trong. Đất nước bị chia cắt.
$-)$ Ở Đàng Ngoài, họ Trịnh nắm toàn quyền thống trị nhưng vẫn phải dựa vào danh nghĩa vua Lê, tạo ra cục diện vua Lê – chúa Trịnh. Ở Đàng Trong chúa Nguyễn cầm quyền gọi là “chúa Nguyễn”.
$*$ Kết quả:
$-)$ Hai bên dùng sông Gianh tại Quảng Bình chia cắt đất nước làm ranh giới lãnh thổ,đất nước chia thành hai phía Đàng Trong và Đàng Ngoài. 
$*)$ Hậu quả:
$-)$ Đất nước trong tình trạng bị chia cắt kéo dài đến cuối thế kỉ XVIII, gây bao đau thương cho dân tộc và tổn hại cho sự phát triển đất nước.
$-)$ Cuộc chiến đã làm cản trở sự phát triển của đất nước ta: Nhân dân hai miền phải li tán, đói khổ…Cả hai bên đều kiệt quệ về người và của phải đình chiến, đất nước tiếp tục bị chia cắt. 
$+)$ Đàng Ngoài: Cho đến đời Trịnh Tùng thì xưng vương, đã xây dựng phủ chúa bên cạnh triều Lê. “Chúa Trịnh” thì nắm mọi quyền hành, vua Lê chỉ là bù nhìn. Tuy nhiên thì mối quan hệ giữa hai thế lực này là dựa dẫm vào nhau để bảo vệ quyền lợi của dòng họ mình, lịch sử gọi là “vua Lê – chúa Trịnh”.
$+)$ Đàng Trong: Con cháu họ Nguyễn cũng đã truyền nối nhau cầm quyền, gọi là “chúa Nguyễn”.

$\text{HCR}$