nghị luận về Tình cha con sâu nặng của ông Sáu và bé Thu trong truyện Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng.

Trong khói lửa chiến tranh, người ta cứ ngỡ tưởng rằng, trong các tác phẩm văn học thời kì đó, chỉ có bom mìn, lửa đạn, chỉ có đau thương và mất mát, chỉ có máu và nước mắt chan hòa cùng với nhau... nhưng có một tác phẩm viết về tình cha con thật nhẹ nhàng, sâu lặng, thấm thía và cảm động vẫn cứ lặng lẽ xuất hiện ngay giữa trận địa chiến đấu chống quân thù, đó là truyện ngắn "Chiếc lược ngà" của nhà văn Nguyễn Quang Sáng. Truyện ngắn "Chiếc lược ngà" là một trong các truyện ngắn thành công nhất trong sự nghiệp cầm bút của ông. Tác phẩm được sáng tác năm 1966 tại chiến trường Nam Bộ trong thời kì cuộc kháng chiến chống Mĩ của dân tộc đang diễn ra rất quyết liệt. Qua tác phẩm, người đọc thấy được tình cảm cha con thật đẹp, thiêng liêng, cao cả trong hoàn cảnh éo le của chiến tranh.

Sau tám năm ròng đi lính xa cách gia đình, anh Sáu được phép về thăm nhà, thăm con, trong lòng anh nôn nao, mong ngóng muốn được gặp con và ôm con vào lòng ngay tức khắc. Vì thế, không đợi thuyền cập bến, anh Sáu đã “nhón chân nhảy thót lên bờ, xô chiếc xuồng tạt ra” rồi “bước vội vàng với những bước dài”, "miệng kêu to tên con, vừa bước vừa khom người đưa tay đón chờ con”. “Anh không kìm nổi nỗi xúc động” khi gặp lại con, vết sẹo dài bên má lại đỏ ửng, giần giật trông dễ sợ. Giọng lắp bắp, run run: “Ba đây con!, Ba đây con!”. Nhưng trái lại với cảm xúc đó của anh, bé Thu sợ hãi, bỏ chạy, không nhận ra cha mình. “Anh đứng sững lại đó, nhìn theo con, nỗi đau đớn khiến mặt anh sầm lại trông thật đáng thương và hai tay buông xuống như bị gãy”. Tâm trạng anh Sáu đau khổ tột cùng, anh mong ngóng được con chạy lại ôm mình nhưng đứa con bé bỏng, ngây thơ lại xa lánh, hoảng sợ khiến anh hụt hẫng, đau đớn và thất vọng.

Trong ba ngày nghỉ phép ở nhà, anh tìm mọi cách để được bé Thu gọi một tiếng “ba”. Nhưng dường như mọi sự cố gắng của anh đều thất bại, từ việc anh “giả vờ không nghe” lúc bé mời ăn cơm, cho đến việc “dồn nó vào thế bí” khi chắt nước cơm đều không có kết quả. Trong bữa ăn, anh gắp cái trứng cá vào chén của bé, bé đã hất cái trứng cá ra ngoài làm cơm văng tung tóe cả mâm. Giận quá và không kịp suy nghĩ, anh vung tay đánh con, con bé bỏ sang nhà ngoại. Anh khao khát tình cảm của con bao nhiêu thì con bé lại hoàn toàn lạnh lùng trước mọi tình cảm vồ vập của cha bấy nhiêu. Anh càng muốn xích gần nó, nó lại càng lùi xa; anh càng chiều thương nó, nó lại càng lẩn tránh; anh càng mong được nghe tiếng ba thì nó lại càng không gọi. Anh kiên nhẫn, đợi chờ tình cảm của con “suốt mấy ngày anh chẳng đi đâu xa, lúc nào cũng vỗ về con”, “anh quay lại nhìn con vừa khẽ lắc đầu, vừa cười. Có lẽ vì khổ tâm đến nỗi không khóc được nên anh phải cười vậy thôi”.

Sáng hôm sau, khi chuẩn bị phải xa gia đình, tiếp tục tham gia chiến đấu, anh Sáu rất muốn được ôm con và hôn con nhưng lại sợ nó giãy lên lại bỏ chạy, nên “anh chỉ đứng nhìn nó. Anh nhìn với đôi mắt trìu mến lẫn buồn rầu". Khi ấy, bé Thu đứng vào một góc nhà, tựa cửa và nhìn mọi người đang vây quanh ba nó. Nhưng thái độ và hành động của bé khác hoàn toàn mọi khi: “nó không bướng bỉnh hay nhăn mày cau có nữa, vẻ mặt nó sầm lại buồn rầu”, “đôi mắt mông mông của con bé bỗng xôn xao”, “tình cảm cha con như bỗng trỗi dậy trong người nó”, “nó kêu thét lên: “Ba…a…a…ba!”. Sự khao khát tình cảm cha bị kìm nén suốt mấy năm, nay bỗng bật lên xé tan cả sự im lặng và xé cả ruột gan mọi người, “nghe thật xót xa”. Thế rồi, nó vừa kêu, vừa chạy tới, nhanh như một con sóc, “nó chạy thót lên và dang hai tay ôm lấy cổ ba nó”. Sự xúc động ngẹn ngào đã khiến “làn tóc tơ sau ót nó như dựng đứng lên”. Nó hôn khắp người anh Sáu, “hôn tóc, hôn cổ, hôn vai và hôn cả vết thẹo dài bên má của ba nó nữa”. Anh Sáu “không ghìm được xúc động và không muốn cho con thấy mình khóc, một tay ôm con, một tay rút khăn lau nước mắt, rồi hôn lên mái tóc con”. Đó là giọt nước mắt của hạnh phúc, của tình thương yêu mà người cha dành cho con sau tám năm ròng xa cách.

Sợ cha đi mất, “chắc nó nghĩ hai tay không thể giữ được ba nó, nó dang cả hai chân câu lấy ba nó và đôi vai nhỏ bé của nó run run”. Sau khi nghe ông Sáu nói: “Ba đi rồi ba về với con”, bé Thu thét lên: “không!”. Vừa khóc vừa không cho cha đi. Giọt nước mắt ấy là biểu hiện của tình cha con ấm áp, của sự hạnh phúc vỡ òa khi nhận ra cha sau tám năm xa cách, lại vừa xen lẫn cả sự ăn năn, hối hận vì không kịp nhận ra cha sớm hơn chút nữa…Chứng kiến cảnh ngộ ấy, có người đã không cầm được nước mắt, còn bác Ba thì cảm thấy như có bàn tay nắm lấy trái tim mình mà bóp thắt lại...

Qua thái độ và hành động của bé Thu trước và sau khi nhận ra ông Sáu là cha mình, người đọc thấy được đằng sau sự hồn nhiên, ngây thơ và cứng đầu, bướng bỉnh của bé là tình cảm cha con sâu nặng, bền chặt, thiêng liêng. Trước đó, bé không chịu nhận cha, bởi đơn giản là vì bé thấy người cha của hiện tại trước mắt khác với tấm hình chụp chung với má của bé quá. Vả lại Thu còn quá bé bỏng để có thể thấu hiểu được sự khắc nghiệt của cuộc sống, của chiến tranh và người lớn cũng chưa kịp giải thích cho bé hiểu nên bé không tin là người có vết sẹo trên mặt kia là ba của mình. Đồng thời, điều đó cũng chứng tỏ tình cảm sâu sắc của bé dành cho ba. Bé chỉ yêu, chỉ nhận ba khi biết chính xác đó là ba của bé mà thôi. Cho nên, những phản ứng sau này trước khi anh Sáu lên đường của bé Thu đã dâng đầy lên rồi vỡ òa ra thành tiếng khóc, tiếng nấc đến nghẹn ngào, chứng tỏ được tình cảm mà bé dành cho cha cũng mãnh liệt, cũng khát khao giống như anh Sáu dành cho bé Thu vậy.

Không dừng lại ở đó, tình cha con anh Sáu sâu nặng, bền chặt và thiêng liêng còn được thể hiện khi anh trở về đơn vị mặt trận. Anh day dứt, ân hận vì đã nóng giận đánh con. Và anh đã dồn tất cả tình thương, nỗi nhớ con bằng việc làm một cây lược ngà – lời hứa với con trước lúc chia tay. Vì thế, khi kiếm được khúc ngà voi, lòng anh “hớn hở như một đứa trẻ được quà”, rồi dành hết tâm trí, tình cảm vào làm một cây lược. “Anh cưa từng chiếc răng lược thận trọng, tỉ mỉ và cố công như người thợ bạc”. Trên sống lưng của chiếc lược có khắc dòng chữ “Yêu nhớ tặng Thu con của ba” mà ông gò lưng, khắc từng nét một. Chiếc lược ngà phần nào gỡ rối được tâm trạng của người cha. Chiếc lược trở thành vật quý giá mà ông dồn tất cả tình cảm yêu thương con của người cha sau tám năm ròng xa cách. Vì thế, mỗi khi nhớ con, ông lại mang chiếc lược ra ngắm và chải lên tóc mình cho thêm bóng, thêm mượt.

Nhưng rồi anh Sáu đã hi sinh trong một trận càn của giặc, khi còn chưa kịp trao cây lược cho con gái. Trước lúc tắt thở, không còn sức trăng trối lại điều gì, “hình như chỉ có tình cha con là không thể chết được”, anh đã lấy cây lược mà anh thường mang theo bên mình rồi trao cho bác Ba – người bạn đồng đội của mình và nhìn người bạn một hồi lâu, cái nhìn như gửi gắm sự ủy thác thiêng liêng. Chỉ khi nhận được lời hứa của bác Ba, “mang về tận tay trao cho cháu” thì người cha mới nhắm mắt, xuôi tay. Điều đó cho ta thấy tình cha con mãnh liệt và tha thiết của anh Sáu dành cho con gái yêu bé bỏng của mình.

Để rồi sau này, bé Thu lớn lên, trở thành cô giao liên xinh đẹp, dũng cảm, bước tiếp con đường cách mạng mà cha cô đã từng đi. Sau ba năm ngày mất của anh Sáu, cô nhận được chiếc lược ngà mà bác Ba gửi, nhìn dòng chữ khắc ghi "Yêu nhớ tặng Thu con của ba", cô cảm thấy như được gặp lại chính bóng hình người cha thân yêu. Cô đã không kìm được lòng mình, "hai giọt lệ sắp rơi xuống bỗng vỡ ra tràn đầy qua đôi mắt". Và giọt nước mắt của Thu chính là giọt nước mắt của tình phụ tử sâu lặng, vĩnh hằng, bất biến!.

Tóm lại, qua câu chuyện, người đọc không chỉ cảm nhận được tình cảm cha con sâu nặng của anh Sáu mà còn thấm thía về những đau thương, mất mát, éo le mà chiến tranh đã gây ra, khiến cho gia đình phải li tán, vợ xa chồng, con xa cha. Đồng thời qua truyện, người đọc cũng thấy được những hi sinh thầm lặng mà cao cả của những người lính trong chiến tranh đối với quê hương, đất nước, vì hòa bình dân tộc. Từ đó, ta càng cảm thấy trân trọng hơn nền hòa bình dân tộc và càng quí trọng hơn tình cảm gia đình mà mở rộng ra là tình yêu quê hương đất nước.