Theo Đacuyn, nhân tố chính quy định chiều hướng và tốc độ biến đổi của các giống vật nuôi cây trồng  là:

Đột biến cấu trúc NST

Biến dị cá thể

Đột biến gen

Đột biến số lượng NST

Những biến đổi trên cơ thể sinh vật dưới tác động của ngoại cảnh và tập quán hoạt động

Những biến đổi trên cơ thể sinh vật dưới tác động của ngoại cảnh và tập quán hoạt động nhưng di truyền được

Sự phát sinh những sai khác giữa các cá thể trong loài qua quá trình sinh sản

Những đột biến phát sinh do ảnh hưởng của ngoại cảnh

3, 4, 5           

2, 4, 5    

1, 3, 4, 5             

1, 3, 4

Tương tác giữa cá thể với môi trường sống.

Sinh sản.

Chọn lọc tự nhiên.

Chọn lọc nhân tạo.

Quần thể.

Cá thể, quần thể.

Cá thể.

Tất cả các cấp tổ chức sống.

Tích luỹ các biến đổi nhỏ, riêng lẻ ở từng cá thể thành các biến đổi sâu sắc, phổ biến chung cho giống nòi.

Đào thải các biến dị không có lợi cho con người và tích luỹ các biến dị có lợi, không quan tâm đến sinh vật.

Tạo ra các loài cây trồng, vật nuôi trong phạm vi từng giống tạo nên sự đa dạng cho vật nuôi cây trồng.

Tạo các giống cây trồng, vật nuôi đáp ứng nhu cầu của con người rất phức tạp và không ngừng thay đổi.

Chọn lọc nhân tạo - sự sống sót của vật nuôi, cây trồng thích nghi nhất.

Chọn lọc nhân tạo - hình thành đặc điểm thích nghi ở vật nuôi

Chọn lọc nhân tạo - tạo ra giống cây trồng, vật nuôi mới trong phạm vi cùng một loài

Động lực của chọn lọc nhân tạo - nhu cầu kinh tế và thị hiếu thẩm mỹ của con người.