Vẻ đẹp bức tranh mùa thu qua bài "Câu cá mùa thu" của Nguyễn Khuyến.

DÀN Ý THAM KHẢO

1. Mở bài

- Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm “Câu cá mùa thu”
- Cảm nhận chung về bức tranh mùa thu trong tác phẩm.

2. Thân bài

* Hoàn cảnh sáng tác và vị trí

- Vị trí: nằm trong chùm ba bài thơ thu của Nguyễn Khuyến

- Hoàn cảnh sáng tác: được sáng tác khi tác giả về ở ẩn tại quê nhà

* Bức tranh thu thông qua vẻ đẹp bình dị, đặc trung cho làng quê Việt Nam.

- Màu sắc:

+ “trong veo”: sự dịu nhẹ của mùa thu

+ Sóng biếc: sắc xanh dịu nhẹ và mát mẻ

+ Lá vàng trước gió: Hình ảnh và màu sắc đặc trưng của mùa thu Việt Nam

+ Hình ảnh trời xanh ngắt: sắc xanh của mùa thu lại được tiếp tục sử dụng, xanh thuần một màu trên diện rộng

⇒ đặc trưng của mùa thu ở Việt NAm ta mang một vẻ đẹp thanh sơ, dịu nhẹ

- Đường nét: Bức tranh mùa thu mang nét sống động qua sự chuyển động rất khẽ và rất nhẹ của thiên nhiên: “hơi gợn tí” của sóng biếc và “khẽ đưa vèo” của lá vàng, "đớp động dưới chan bèo" của tiếng cá

-> chuyển động nhẹ nhàng thể hiện sự tinh tế của tác giả

* Bức tranh thu  thấm đượm nỗi buồn man má
- Không gian mùa thu được mở rộng theo chiều cao và chiều sâu qua sự thay đổi về điểm nhìn, “hồn thu” với phong vị buồn man mác đã lan tỏa và thấm đượm vào từng khoảnh khắc.

+ “ngõ trúc quanh co”: hình ảnh quen thuộc

+ Khách vắng teo: Gieo vần “eo” gợi sự thanh vắng, tĩnh lặng

+ Chuyển động nhưng là chuyển động rất khẽ: sóng “hơi gợn tí”, mây “lơ lửng”, lá “khẽ đưa” ⇒ không đủ sức tạo nên âm thanh

- Cau cuối xuất hiện tiếng động duy nhất của: Tiếng cá “đớp động dưới chân bèo” -> dù là tiếng động nhưng cũng rất nhẹ nhàng.

-> Sự quan sát tinh tế của nhà thơ

* Nghệ thuật

- Nhịp điệu nhẹ nhàng

- Gieo vần đặc sắc

- Hình ảnh gần

- Sự quan sát tinh tế của tác giả

3. Kết bài

- Tổng kết bức tranh thiên nhiên 

BÀI LÀM THAM KHẢO

    Mùa thu là một đề tài bất tận trong thi ca. Đã có rất nhiều những nhà văn chọn đề tài này để viết nên những thi phẩm cho mình. Trong đó có Nguyễn khuyến với chùm thơ thu nổi danh của mình. Bức tranh thiên nhiên mùa thu tuyệt đẹp tượng trưng cho mùa thu làng quê Việt Nam hiện nên đặc sắc và tuyệt đẹp hiện nên qua bài Câu cá Mùa thu

    BÀi thơ nằm trong chùm thơ gồm 3 bài thơ Thu được sáng tác khi tác giả về ở ẩn tại quê nhà khi mùa thu đang trải rộng trên nền trời thu yên bình. Tác phẩm nổi bật lên là bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp của làng quê Bắc bộ.

    Bức tranh thu trong “Câu cá mùa thu” được tái hiện thông qua vẻ đẹp bình dị, tĩnh lặng và trong trẻo. Tác giả đã sử dụng những đường nét, màu sắc quen thuộc, đặc trưng nhất của thiên nhiên làng cảnh Bắc Bộ để tạo nên sự sống động, trong trẻo của cảnh sắc mùa thu. 

Ao thu lạnh lẽo nước trong veo
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo
Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo
Tựa gối buông cần lâu chẳng được
Cá đâu đớp động dưới chân bèo.

  Vẻ đẹp dịu nhẹ của hồn thu đã được tái hiện thông qua những gam màu nhẹ nhàng: “nước trong veo”, “sóng biếc”, trời xanh ngắt”, “lá vàng”. Nguyễn Khuyến đã rất linh hoạt trong việc gieo vần "eo", tạo cảm thế bị dồn nén cũng như sự lạnh lẽo của sự vật. Bức tranh mùa thu không chỉ hiện lên thông qua sự hài hòa về sắc màu mà còn mang những đừng nét chuyển động sống động. Bằng cảm nhận sâu sắc cùng sự quan sát tỉ mỉ, tác giả đã tái hiện thành công sự thay đổi rất khẽ và nhẹ nhàng của thiên nhiên qua sự chuyển động. Đó chính là “hơi gợn tí” của sóng biếc và “khẽ đưa vèo” của lá vàng và sự chớp động của tiếng cá. Nguyễn khuyến đã có những quan sát rất tinh tế và sâu sắc mới có thẻ cảm nhận được bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp như vậy. Hình ảnh “Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo” làm chúng ta chợt nhớ đến hai câu thơ của Trần Đăng Khoa:

Ngoài thềm rơi chiếc lá đa
Tiếng rơi rất mỏng như là rơi nghiêng

   Mỗi một sự biến chuyển đều mang đậm dấu ấn đặc trưng của mùa thu. Đặc biệt, thanh âm của tiếng cá “đớp động dưới chân bèo” xuất hiện ở cuối bài thơ đã tô đậm hơn nữa vẻ đẹp tĩnh lặng, trong trẻo của hồn thu, đồng thời thể hiện rõ tài năng của tác giả Nguyễn Khuyến trong việc sử dụng biện pháp “lấy động tả tĩnh”. Tạo ra một nét đối nghịch trong bài thơ: Cảnh vật ở trên được miêu tả là một bức tranh tĩnh lặng đến hoang vắng thì đến cuối bài thơ nó như bắt đầu tiếp nhận được sức sống, bức tranh như sinh động hẳn lên. Tuy nhiên thì cái động này cũng là cái động rất nhẹ của thiên nhiên. Dù vậy mà tác giả vẫn có thể quan sát được, chứng tỏ sự tinh tế của ông.

    Bài thơ này tác giả đã sử dụng rất linh hoạt cách gieo vần, các hình ảnh thơ phù hợp với làng quê, con người Việt Nam, rất bình dị, nhẹ nhàng. Sự quan sát tinh tế và tỉ mẩn của tác giả được thể hiện một cách triệt để. Tất cả đã thể hiện tài năng của tác giả.

    Bức tranh thiên nhiên mùa thu đậm chất vẻ đẹp thiên nhiên của Việt Nam hiện lên đặc sắc. Phải gắn bó tha thiết với quê hương và một tâm hồn nhạy cảm thì Nguyễn Khuyến mới có thể tái hiện một cách tài tình tất cả vẻ đẹp bình dị mà nên thơ của mùa thu làng quê Bắc Bộ vào trong những vần thơ tự nhiên, giản dị đến thế.