Điều trần được hiểu là:

Thầy Trường

Thầy Lân

Thầy Tộ

Thầy Lam

Làng Bùi Chu, xã Hưng Trung, huyện Hưng Nguyên, tỉnh nghệ An

Làng Và, xã Yên Đổ, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định.

Làng Vị Xuyên, huyện Mĩ Lộc, tỉnh Nam Định.

Làng Uy Viễn, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh.

Gia đình Nho giáo

Gia đình sĩ phu yêu nước

Gia đình nông dân

Gia đình theo Công giáo Rôma

Ông là một danh sĩ, kiến trúc sư và là nhà cải cách xã hội ở Việt Nam ở thế kỉ 19

Ông là người có đóng góp tích cực cho phong tào Tây Sơn

Ông về Gia Định mở trường dạy học, bốc thuốc chữa bệnh cho dân

Ông là người có tài năng và nhiệt huyết trên nhiều lĩnh vực hoạt động xã hội, từ văn hóa, kinh tế đến quân sự. Nhưng con đường làm quan của ông lại không bằng phẳng.

1858

1859

1860

1861

Ông là người thông minh, học giỏi.

Ông thông thạo cả Hán học và Tây học nên có tri thức rộng rãi, tầm nhìn xa rộng hơn nhiều trí thức nho sĩ đương thời

Cha Nguyễn Trường Tộ là một thầy thuốc.

Thơ văn ông bộc lộ thái độ phê phán mạnh mẽ chế độ phong kiến trì trệ, bảo thủ và chứa đựng tư tưởng khai sáng có tính chất tự phát, phán ánh nhu cầu của xã hội Việt Nam trong giai đoạn giữa thế kỉ 19.

Những bản điều trần thể hiện kiến thức uyên bác, sâu rộng, mới mẻ về tình hình Việt Nam.

Những bản điều trần thấm đượm tinh thần yêu nước của tác giả.

Bản điều trần bộc lộ thái độ coi thường danh lợi của tác giả.

Văn phong sáng rõ, chặt chẽ.